энергия үнемдеу және қауіпсіздік

Энергия үнемдеу және қауіпсіздік – шахта желдету жүйесін жобалау мен пайдалану кезінде бір бірінен ажырамайтын екі негізгі мақсат. Жерасты кеніштерінде желдеткіштер ең көп энергия тұтынатын жабдықтардың қатарына жатады, ал желдетудің өзі кеншілердің өмірі мен денсаулығын қорғауда шешуші рөл атқарады. Сондықтан желдету жүйесін жобалау кезінде энергияны үнемдейтін техникалық шешімдер қауіпсіздік талаптарымен үйлесімді түрде қарастырылуы керек.

Энергия үнемдеу мақсатында жоғары тиімділікке ие желдеткіштер, айнымалы жиілікті жетектер, аэродинамикалық оңтайландырылған желдету торы және автоматты реттеу жүйелері қолданылады. Желдеткіш жылдамдығын жүктемеге қарай реттеу арқылы артық қысымды азайтып, электр энергиясын үнемдеуге болады. Алайда бұл кезде газ және шаң концентрациясы, ауа шығыны мен қысым нормативтік шектерден төмен түспеуі тиіс. Сондықтан энергия үнемдеу режимдері желдету қауіпсіздігіне арналған бақылау жүйелерімен бірлесіп жұмыс істейді.

Қауіпсіздік тұрғысынан негізгі және жергілікті желдеткіштердің резервтік схемаларын, авариялық желдету режимдерін және электр қорегінің тұрақтылығын қамтамасыз ету қажет. Желдеткіштің тоқтауы немесе қысымның күрт төмендеуі сияқты жағдайларда автоматты дабыл жүйесі дереу іске қосылып, персоналға хабар беріледі. Қосымша немесе резервтік желдеткіштер жұмсақ іске қосу арқылы жүйеге қосылып, ауа алмасу үзілмей жалғасуы тиіс. Бұл шешімдер энергия үнемдеу шараларымен өзара қайшы келмеуі үшін алдын ала есептеліп, тексеріледі.

Энергия үнемдеу және қауіпсіздік арасындағы тепе теңдікті сақтау үшін ақылды мониторинг және деректерді талдау технологиялары қолданылады. Жинақталған ақпарат негізінде желдеткіштердің нақты жұмыс нүктесі, газ және шаң режимі, электр жүктемесі және авариялық оқиғалардың статистикасы талданады. Осы деректерге сүйене отырып, шахта басшылығы желдету режимін, техникалық қызмет көрсету кестесін және жаңғырту жобаларын оңтайландыра алады. Нәтижесінде энергия үнемдеу және қауіпсіздік біртұтас жүйе ретінде жұмыс істеп, кеніштің ұзақ мерзімді тұрақтылығын қамтамасыз етеді.