Көмір шахтасының шаңсорғыш желдеткіші – жұмыс аймағынан шаңды ауаны сорып алып, оны арнайы тазарту жүйесіне жеткізуге арналған желдеткіш. Көмір өндіру кезінде бұрғылау, жону, тиеу және түсіру процестерінде көп мөлшерде ұсақ көмір шаңы бөлінеді, ол ауада ұзақ уақыт қалқып, кеншілердің тыныс жүйесіне зиян келтіреді. Шаңсорғыш желдеткіш көмір шаңын дер кезінде сорып шығарып, шахтада шаң концентрациясын төмендетуге және еңбек жағдайын жақсартуға көмектеседі.
Шаңсорғыш желдеткіш әдетте орталықтан тепкіш схема бойынша орындалады, өйткені ондай конструкция шаңды қоспалары бар ағынмен жұмыс істегенде жоғары қысым және тұрақты өнімділік қамтамасыз етеді. Корпус пен дөңгелек тозуға төзімді материалдардан жасалып, шаң абразивті әсерінің салдарынан болатын тозуды азайту үшін арнайы қорғаныс қабаттарымен қапталуы мүмкін. Желдеткіш шаң жинағыш камералармен, сүзгілермен немесе ылғалды шаң кетіру құрылғыларымен бірге кешен ретінде қолданылады.
Жобалау кезінде көмір шахтасының шаңсорғыш желдеткішінің ауа шығыны мен қысымы шаң көздерінің санына, олардың орналасуына және қазбаның конфигурациясына сәйкес есептеледі. Шаң сорып алу нүктелерінің орналасуы, ауаөткізгіш диаметрі мен ұзындығы, сүзгі немесе тұндыру жүйесінің сыйымдылығы шаңды тиімді ұстау талаптарына сай анықталады. Желдеткіштің жұмыс нүктесі фильтрлердің ластануына байланысты қысым өсімін де ескеріп таңдалады, сондықтан резервтік қысым қоры қарастырылады.
Пайдалану барысында шаңсорғыш желдеткішке және онымен байланысты шаң кетіру жүйесіне жоспарлы техникалық қызмет көрсетіліп, дөңгелектің теңгерімі, подшипниктердің майлануы, діріл деңгейі, сүзгі элементтерінің ластану дәрежесі қадағаланады. Тұндыру камералары мен құбырларда жиналған тұнба уақтылы тазартылып, шаңның қайта ауаға көтерілуіне жол бермеу шаралары қабылданады. Осылайша көмір шахтасының шаңсорғыш желдеткіші шаңмен күресте маңызды рөл атқарып, кеншілердің денсаулығын қорғауға және шахтадағы жалпы желдету жүйесінің тиімді жұмыс істеуіне үлес қосады.