Металл кеніші желдеткіші – жерасты металл қазбаларын қауіпсіз желдетуге арналған арнайы желдеткіш жабдығы. Металл кен орындарында жарылғыш емес, бірақ адам денсаулығына зиянды газдар, металл шаңы, қызған ауа және ылғал жиналуы мүмкін. Осы факторлар еңбек жағдайын нашарлатып қана қоймай, жабдықтың бұзылуына және өнімділіктің төмендеуіне әкеледі. Металл кеніші желдеткіші таза ауаны жұмыс аймақтарына жеткізіп, ластанған ағынды шығару арқылы жерасты кеңістігінде тұрақты ауа алмасуды қамтамасыз етеді.
Металл кеніші желдеткіштері осьтік немесе орталықтан тепкіш схема бойынша орындалуы мүмкін. Осьтік үлгілер үлкен ауа шығынын беруге қабілетті, сондықтан жалпы шахталық ауа алмасуда немесе ұзын қазбаларды желдетуде жиі қолданылады. Орталықтан тепкіш үлгілер қысым шығыны жоғары, күрделі желдету торларында тиімді, өйткені олар салыстырмалы кіші диаметрде жоғары қысым жасай алады. Коррозияға төзімді материалдар мен қорғаушы жабындар агрессивті орта әсерін азайтып, желдеткіштің қызмет мерзімін ұзартады.
Жобалау кезінде металл кеніші желдеткішінің ауа шығыны, қысымы, пайдалы әсер коэффициенті және шу деңгейі кеніштің геологиялық құрылымына, қазбалардың ұзындығы мен тармақталуына, шахтадағы жылу мен газ бөліну режиміне сәйкес есептеледі. Негізгі желдеткіш шахтаға жалпы ауа ағынын қамтамасыз етеді, ал жергілікті желдеткіштер нақты забойлар мен учаскелерде ауа алмасуды күшейтеді. Қысым теңгерімі әдісі арқылы желдету торындағы әр тармаққа қажетті ауа көлемі анықталып, желдеткіштердің жұмыс нүктелері соған сәйкес таңдалады.
Пайдалану барысында металл кеніші желдеткішіне жоспарлы техникалық қызмет көрсетіліп, дөңгелектің теңгерімі, подшипниктердің майлануы, діріл және шу деңгейі тұрақты бақылауда болады. Ауа арналары мен ауаөткізгіштердің бекітілуі, герметикалығы, ластану дәрежесі де үнемі тексеріледі. Желдеткіштің нақты жұмыс режимі кен шеберлері мен желдету қызметінің деректері негізінде талданып, қажет болған жағдайда өнімділік қайта реттеледі. Осылайша металл кеніші желдеткіші жерасты металл кен орындарында қауіпсіз және тиімді желдетуді қамтамасыз ететін негізгі инженерлік құрал болып табылады.