құбырдағы қарсылық

Құбырдағы қарсылық – желдету жүйесінде ауа ағыны құбырлар, қазбалар және жергілікті элементтер арқылы өткен кезде пайда болатын қысым жоғалуы. Бұл құбылыс шахталық және өнеркәсіптік желдетуді есептегенде маңызды рөл атқарады, себебі желдеткіштің қажетті толық қысымы дәл осы қарсылықты жеңуге бағытталады. Егер құбырдағы қарсылық дұрыс бағаланбаса, жүйеде ауа шығыны жеткіліксіз болып, желдету нормалары бұзылуы мүмкін.

Құбырдағы қарсылық екі негізгі түрге бөлінеді: үйкеліс қарсылығы және жергілікті қарсылық. Үйкеліс қарсылығы ауа ағынының құбырдың ішкі бетімен өзара әрекеттесуі нәтижесінде пайда болады және құбырдың ұзындығына, диаметріне, материалына және бетінің кедір-бұдырлығына байланысты. Жергілікті қарсылықтар бұрылыстарда, тарылуларда, кеңеюлерде, торларда, клапандарда және басқа да арматуралық элементтерде туындайды. Олардың әрқайсысы белгілі бір кедергі коэффициентімен сипатталады.

Тау-кен кәсіпорындарында құбырдағы қарсылық шахталық қазбалар үшін де, металл немесе пластик желдету құбырлары үшін де есептеледі. Жерасты қазбаларында қабырғалардың кедір-бұдырлығы және қиманың өзгеруі үйкеліс қарсылығын арттырады, ал жергілікті тармақтар мен бұрылыстар жергілікті кедергілерді көбейтеді. Сондықтан желдету торын жобалау барысында құбыр диаметрін дұрыс таңдау, артық бұрылыстардан аулақ болу және ағынға кедергі келтіретін элементтер санын азайту маңызды.

Құбырдағы қарсылықты есептеу нәтижесінде әр тармақтағы қысым жоғалуы анықталып, желдеткіштің қажетті қысымы белгіленеді. Егер қарсылық шамадан тыс жоғары болса, желдеткіштің энергия шығыны артып, жүйенің тиімділігі төмендейді. Керісінше, құбыр диаметрін ұлғайту немесе сызбанұсқаны оңтайландыру арқылы қарсылықты төмендетуге және энергия шығынын азайтуға болады. Осылайша құбырдағы қарсылықты дұрыс түсіну және есептеу шахталық және өнеркәсіптік желдету жүйелерінің сенімді әрі экономикалық тиімді жұмысын қамтамасыз етеді.