Шаң кетіру кешені – желдеткіштер, шаңсорғыштар, сүзгілер, циклондар, ылғалды тұндыру камералары және басқару аппараттарынан тұратын, шаңды ауа ағынын кешенді түрде өңдеуге арналған инженерлік жүйе. Көмір және металл шахталарында, байыту фабрикаларында, ұсату және тиеу-түсіру тораптарында шаң кетіру кешені еңбек қауіпсіздігі мен экологиялық қорғаудың негізгі құралы болып табылады. Кешен шаңды шығу көзінде ұстап, оны қауіпсіз жинақтап, тазартылған ауаны желдету жүйесіне немесе атмосфераға қайтарады.
Шаң кетіру кешенінің құрылымында шаңсорғыш желдеткіш негізгі қозғаушы күш ретінде жұмыс істейді, ол шаңды ауаны жергілікті сорып алу бастиектерінен және ауаөткізгіш желілерінен тартып алады. Ағын алдымен ірі бөлшектерді ұстап қалатын циклондарға, кейін ұсақ шаңды сүзетін қапшықты сүзгілерге немесе ылғалды тұндыру құрылғыларына беріледі. Жиналған шөгінділер бункерлерге түсіп, арнайы механизмдер арқылы шығарылады. Автоматтандырылған басқару жүйесі қысым, ауа шығыны, сүзгі кедергісі және жабдықтың күйі туралы мәліметтерді бақылап, операторға немесе диспетчерлік орталыққа жеткізеді.
Жобалау кезінде шаң кетіру кешенінің параметрлері шаң шығу қарқынына, бөлшектердің дисперсиясына, газ-ауа қоспасының температурасына және агрессивтілігіне байланысты анықталады. Желдеткіштің ауа шығыны мен қысымы, сүзгілердің сүзу ауданы, циклондардың диаметрі, тұндыру камераларының көлемі және бункерлердің сыйымдылығы нақты шахта немесе цех жағдайына сәйкес есептеледі. Кешен жалпы желдету торымен үйлестіріліп, шаңды ұстап қалу тиімділігі мен энергия шығынын теңгеруге бағытталған.
Пайдалану барысында шаң кетіру кешеніне регламентке сәйкес қызмет көрсетіліп, желдеткіштердің діріл деңгейі, сүзгілердің ластануы, циклондардағы шөгінді, су жүйелерінің жай-күйі және автоматика құрылғыларының дұрыстығы тексеріледі. Шаң концентрациясының өлшемдері бойынша кешеннің тиімділігі бағаланып, қажет болған жағдайда сорып алу нүктелері мен ауа шығыны қайта реттеледі. Осылайша шаң кетіру кешені шахталық және өнеркәсіптік желдету жүйелерінде шаңмен күресудің орталық буыны ретінде таза ауа жағдайын қамтамасыз етеді.