Тау-кен желдеткіші – жер асты кеніштерінде ауа алмасуды қамтамасыз ететін негізгі техникалық құрал. Оның басты міндеті – жер үстінен таза ауаны шахта қазбаларына жеткізіп, пайдаланылған және газданған ауаны сыртқа шығару. Кен өндіру барысында метан, көмірқышқыл газы және басқа да зиянды қоспалар бөлінеді, ал бұлар шекті мөлшерден асып кетсе, жарылыс пен улану қаупін тудырады. Сондықтан тау-кен желдеткіші кеніштің қауіпсіз және тұрақты жұмыс істеуінің негізгі факторларының бірі болып саналады.
Тау-кен желдеткіштері бас желдеткіш, жергілікті желдеткіш, осьтік және центрифугалық желдеткіштер сияқты бірнеше түрге бөлінеді. Бас желдеткіш шахтаның жалпы желдету торына қызмет етеді, ал жергілікті желдеткіштер забой мен қазба учаскелеріндегі ауа жағдайын жақсартады. Жобалау кезінде шахта тереңдігі, қазбалар ұзындығы, желдету кедергісі және газ бөліну дәрежесі ескеріліп, қажетті ауа шығыны мен толық қысым есептеледі. Осы параметрлерге сәйкес тиісті қуаттағы және типтегі тау-кен желдеткіші таңдалады.
Жүйенің сенімді жұмысын қамтамасыз ету үшін желдеткіштерге жүйелі түрде техникалық қызмет көрсету қажет. Мойынтіректердің күйі, діріл деңгейі, бекіту элементтері, электр жабдықтары және автоматты қорғаныс құрылғылары тексеріліп отырады. Ауа ағынының бағыты мен көлемін реттейтін желдету есіктері мен қақпақтардың дұрыс жұмыс істеуі де маңызды. Дұрыс жобаланған және уақтылы қызмет көрсетілген тау-кен желдеткіші кеніштегі газ режимін тұрақтандырып, өндіріс қарқынын сақтау мен еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге айтарлықтай үлес қосады.