Тау-кен жұмыстарына арналған осьтік бас желдеткіш – шахтаның бас желдеткіш станциясында орнатылатын және бүкіл жер асты қазбалары үшін негізгі ауа алмасуды қамтамасыз ететін қуатты желдету жабдығы. Осьтік конструкциясының арқасында мұндай желдеткіштер үлкен ауа шығынын қамтамасыз етіп, салыстырмалы түрде жоғары тиімділікке ие болады. Олар жер үстінен таза ауаны шахтаның кіріс оқпандарына өткізіп, шахта торындағы барлық қазбаларға таратады, ал пайдаланылған және газданған ауаны қайтарма оқпан арқылы сыртқа шығарып отырады.
Осьтік бас желдеткішті жобалау және таңдау шахтаның тереңдігі, қазу жүйесі, желдету торының кедергісі және газ режимі негізінде жүргізіледі. Қажетті ауа шығыны мен толық қысым есептеліп, тиісті диаметрдегі дөңгелек, қалақ бұрышы, айналу жиілігі және электр қозғалтқыш қуаты анықталады. Кейбір жағдайларда осьтік бас желдеткіштер бір сатылы немесе екі сатылы қарсыайналымды орындауда жасалып, қысым диапазоны кеңейтіледі. Шахтаның қауіпсіздік талаптарына сәйкес резервтік желдеткіш, автоматты қосып-ажырату және авариялық режимдер қарастырылады.
Тау-кен жұмыстарына арналған осьтік бас желдеткіштің сенімді жұмыс істеуі үшін діріл деңгейін, мойынтіректердің күйін, қалақ беттерінің тазалығын, бекіту элементтерін үнемі бақылау қажет. Желдеткіш камерасының аэродинамикалық сұлбасы, кіріс және шығыс диффузорларының пішіні де энергия шығынын азайтып, тиімділікті арттыруға ықпал етеді. Тұрғын аймақтарға жақын орналасқан шахталарда шу мен дірілді төмендететін қосымша қаптамалар мен шаң ұстағыш құрылғылар қолданылады.
Дұрыс таңдалған және уақтылы техникалық қызмет көрсетілген осьтік бас желдеткіш шахтадағы газ режимін тұрақты ұстап, метан мен зиянды қоспалардың жиналуын болдырмайды. Бұл өз кезегінде өндіріс қарқынын сақтауға, апаттық жағдайлардың алдын алуға және жер асты жұмысшыларының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Осылайша осьтік бас желдеткіш тау-кен желдету жүйесінің жүрегі болып табылады.