желдеткіш апаттары

Желдеткіш апаттары – шахталық және өнеркәсіптік желдету жүйелерінде желдеткіштің немесе оған қатысты жабдықтың кенеттен істен шығуы салдарынан туындайтын төтенше жағдайлар. Мұндай апаттар шахта ішінде газ, шаң немесе түтіннің жылдам жиналуына әкеліп, жұмысшылардың өміріне тікелей қауіп төндіреді. Сондықтан желдеткіш апаттарының себептерін, салдарын және алдын алу шараларын жүйелі түрде талдау тау-кен кәсіпорындары үшін аса маңызды.

Желдеткіш апаттарының негізгі себептеріне механикалық ақаулар, электрмен жабдықтаудың үзілуі, дірілдің шамадан тыс артуы, подшипниктердің қызып кетуі, дөңгелек пен корпустың жанасуы, теңгерімсіз айналу, сондай-ақ басқару жүйесіндегі қателіктер жатады. Жарылысқа төзімді орындаудағы шахталық желдеткіштер үшін тығыздау элементтерінің бұзылуы немесе корпустың тұтастығының бұзылуы да ауыр салдарға әкелуі мүмкін. Егер негізгі желдеткіш станциясы тоқтап қалса, шахтаның жалпы желдетуі қысқа уақытта нормадан төмен деңгейге түседі.

Желдеткіш апаттарының салдарына шахта ішінде газ бен шаң концентрациясының көбеюі, көру мүмкіндігінің нашарлауы, температура мен ылғалдылықтың артуы және жабдықтың қызып кетуі жатады. Жергілікті желдеткіштің апаты тазарту немесе дайындау забойындағы жұмысшылардың қауіпті ортада қалуына әкелуі мүмкін. Сондықтан әр шахтада апаттық желдету жоспары, эвакуация маршруттары және авариялық желдеткіштерді іске қосу тәртібі нақты әзірленіп, үнемі жаттықтырылуы тиіс.

Желдеткіш апаттарының алдын алу үшін жоспарлы профилактикалық қызмет көрсету, дірілді және температураны тұрақты мониторингтеу, электр қозғалтқыштары мен басқару шкафтарын тексеру қажет. Негізгі желдеткіштер үшін резервтік агрегаттар, қосалқы қуат көздері және автоматты ауыстырып қосу схемалары қарастырылуы тиіс. Газ және шаң датчиктерінен алынатын деректерді жедел талдау арқылы желдету режимінің бұзылуы ерте кезеңде анықталып, апаттың алдын алуға мүмкіндік береді. Осылайша желдеткіш апаттарын басқару жүйелі ұйымдастырылған қауіпсіздік мәдениетінің маңызды бөлігі болып табылады.