Желдету торы – шахталық және өнеркәсіптік желдету жүйелерінде ауа ағынының қозғалыс бағытын, негізгі және қосалқы магистралдарды, жергілікті тармақтар мен шығару нүктелерін біріктіретін күрделі құрылым. Шахтада желдету торы қазбалар, штректер, квершлагтар, оқпандар және жерүсті ғимараттар арқылы өтетін ауа жолдарының жүйесі ретінде қарастырылады. Дұрыс жобаланған желдету торы ауа ағынын біркелкі таратып, қауіпті газдар мен шаңның жиналуын болдырмауға көмектеседі.
Желдету торын жобалау кезінде әрбір учаскенің ауаға қажеттілігі, өндірістік жүктемесі және қауіпсіздік талаптары ескеріледі. Негізгі желдеткіш станциясы шахтаға таза ауаны енгізіп, пайдаланылған ауаны қайтарма оқпандар арқылы шығарады. Жергілікті желдеткіштер жеке қазбаларды, тазарту және дайындау забойларын желдетеді. Желдету торының сызбанұсқасында ауа ағынының бағыттары, қақпақтар, теңгеру клапандары және бақылау нүктелері көрсетіледі.
Желдету торының гидравликалық есебі әрбір тармақтағы қысым жоғалуын, ауа жылдамдығын және жалпы қарсы кедергіні анықтауға мүмкіндік береді. Бұл деректер негізінде негізгі және жергілікті желдеткіштердің қажетті қысымы мен ауа шығыны есептеледі. Егер желдету торы дұрыс теңгерілмесе, кейбір учаскелерде ауа жеткіліксіз болуы мүмкін, ал басқа тармақтарда шамадан тыс ағын пайда болады. Бұл энергия шығынын арттырып, қауіпсіздік деңгейін төмендетеді.
Желдету торын уақтылы жаңарту және талдау да маңызды. Жаңа қазбалардың ашылуы, ескі учаскелердің жабылуы немесе өндіріс бағытының өзгеруі тордың құрылымына әсер етеді. Сондықтан шахтада желдету схемасын тұрақты түрде қайта қарап, ауа ағынының нақты өлшемдерімен салыстыру қажет. Жақсы жоспарланған және бақылауда болатын желдету торы шахталық желдетудің тиімділігін арттырып, газ бен шаң қауіпін азайтады, жұмысшылар үшін қауіпсіз және тұрақты ауа ортасын қамтамасыз етеді.