Жерасты кеніш желдеткіші — жерасты қазбаларында тұрақты ауа алмасуды қамтамасыз ететін негізгі жабдық. Оның міндеті – жұмыс аймақтарына таза ауаны жеткізу, пайдаланылған ауаны сыртқа шығару және метан, көмірқышқыл газы, түтін, шаң сияқты қауіпті қоспалардың жиналуын болдырмау. Дұрыс ұйымдастырылған желдету адамдардың қауіпсіздігін арттырып, өндірістің тоқтап қалу тәуекелін азайтады.
Желдеткіш жүйесі әдетте ауа қабылдау және ауа шығару бағыттарына бөлінеді. Жерасты желдеткіші желі кедергісін жеңіп, қажетті қашықтыққа дейін ауа ағынын жеткізуі тиіс. Сондықтан жобалау кезінде қазбалардың ұзындығы, қимасы, тармақталуы, есіктер мен бөгеттер, сондай-ақ ауа ағымының жоғалту аймақтары есепке алынады.
Таңдауда маңызды техникалық көрсеткіштер:
Қолданылуы кеніштің түріне байланысты: көмір шахталарында газды шығару мен жарылыс қауіпсіздігі басым болса, металл кеніштерінде шаң, түтін және жылулық жүктеме маңызды рөл атқарады. Сондай-ақ бұрғылау-жару жұмыстары кезінде түтінді жедел әкету үшін желдетудің күшейтілген режимдері қолданылады.
Пайдалану және қызмет көрсету үшін жүйелі бақылау қажет: ауа жылдамдығын өлшеу, қысым айырмасын қадағалау, діріл мен температураны бақылау, арналардың бітелуін уақытылы жою, бекітпелердің тығыздығын тексеру. Желдеткіш қалақшаларында шаң жиналса, өнімділік төмендеп, қуат шығыны артады.
Қорытындысында, жерасты кеніш желдеткіші – кеніш қауіпсіздігі мен өндірістік тұрақтылықтың тірегі. Дұрыс есептеу, дұрыс таңдау және тәртіпті техникалық қызмет көрсету шахтадағы ауаның сапасын жақсартып, тәуекелдерді айқын төмендетеді.