жерасты шаң кетіру

Жерасты шаң кетіру – шахтадағы шаңды ауа ағынын арнайы желдеткіштер, ауаөткізгіштер және шаң тазарту жабдықтары арқылы өңдеп, бөлшектерді қауіпсіз түрде ұстап қалуға арналған кешенді инженерлік процесс. Көмір және металл кеніштерінде бұрғылау, жару, қазу, тиеу мен түсіру кезінде ауада көп мөлшерде ұсақ шаң бөлшектері пайда болады, олар жұмыс аймағын ластап, көрінуді төмендетіп, тыныс алу жүйесіне жүктеме түсіреді. Жерасты шаң кетіру жүйесі осы бөлшектерді шығу көзінде немесе оған жақын жерде ұстап қалып, шахта атмосферасын санитарлық нормаларға сәйкес деңгейге дейін тазартуға көмектеседі.

Жерасты шаң кетіру жүйесінің негізгі элементтеріне шаңсорғыш желдеткіштер, жергілікті сорып алу бастиектері, ауаөткізгіш желілер, циклондар, қапшықты сүзгілер және ылғалды тұндыру камералары жатады. Желдеткіштер шаңды ауаны тартып, оны шаң тазарту құрылғыларына жеткізеді, ал сүзгілер мен тұндырғыштар бөлшектерді ұстап қалады. Жергілікті сорып алу бастиектері қазба маңындағы ағын құрылымын ескеріп, шаңның жұмыс аймағына таралуын барынша азайтатындай етіп жобаланады. Көп жағдайда шаң кетіру жүйесі жалпы шахталық желдету сұлбасымен үйлестіріліп, қайтарма ағынға қосылады.

Жобалау кезінде жерасты шаң кетіру жүйесінің ауа шығыны, қысым шығыны және сүзу тиімділігі шаң шығу көздерінің санына, қазбалардың ұзындығына, желдетілетін кеңістіктің көлеміне және өндіріс қарқынына сәйкес есептеледі. Ауаөткізгіш диаметрлері мен трассалары, шаң жинағыштардың сыйымдылығы, сүзгілердің түрі мен регенерация тәсілі белгілі бір шахта жағдайына бейімделеді. Газ және шаң қауіпті ортада қолданылатын жабдықтар жарылысқа төзімді орындауда таңдалып, ұшқын шығармайтын материалдар пайдаланылады.

Пайдалану барысында жерасты шаң кетіру жүйесіне жоспарлы техникалық қызмет көрсетіліп, желдеткіштердің дірілі мен температурасы, сүзгілердің ластану дәрежесі, бункерлердегі шөгінді деңгейі және ауаөткізгіштердің герметикалығы бақыланады. Шаң концентрациясы арнайы аспаптармен өлшеніп, нәтижелері бойынша желдету режимдері, сорып алу нүктелерінің орналасуы және су беру параметрлері түзетіледі. Осылайша жерасты шаң кетіру шахтадағы еңбек қауіпсіздігі мен желдету тиімділігін қамтамасыз ететін, шаңмен күресудің негізгі инженерлік тетігі болып табылады.