жерасты тау-кен жұмыстары

Жерасты тау-кен жұмыстары – кенді жерасты қазбалары арқылы ашу, дайындау және өндіру үдерістерінің жиынтығы. Бұл жұмыстарға қазба жүргізу, бекіту, бұрғылау-жару, тиеу-тасымалдау, жөндеу және бақылау операциялары кіреді. Жерасты кеңістігі шектеулі болғандықтан, ауа сапасы мен ауа алмасу тұрақтылығы өндірістік қауіпсіздіктің негізгі шартына айналады.

Жерасты өндірісінде бірнеше қауіп факторлары қатар жүреді: газдардың бөлінуі, шаңдану, түтін, жоғары температура, ылғал және ұзын қазбалардағы ауа жеткізу қиындығы. Осы факторларды басқаруда кеніш желдетуі шешуші рөл атқарады. Желдету жеткілікті болса, жұмыс аймақтарына таза ауа үздіксіз келеді, ал зиянды қоспалар сыртқа бағытталып отырады.

Жерасты жұмыстарындағы желдетудің негізгі міндеттері:

• жұмыс орындарын таза ауамен қамтамасыз ету;
• метан және басқа газдардың жиналуын болдырмау;
• шаңды тарату мен концентрациясын төмендету;
• бұрғылау-жару кейінгі түтінді жедел әкету;
• жылу жүктемесін азайтып, микроклиматты тұрақтандыру.

Технологиялық үдерістер желдету режиміне тікелей әсер етеді. Мысалы, бұрғылау-жару кезеңінде түтін мен шаң көп болады, сондықтан уақытша күшейтілген желдету қажет. Жүк тасымалдау кезінде жолдарда шаң көтерілуі мүмкін, ал кейбір жабдықтар жылу бөледі. Осы өзгерістерге сай ауа тарату теңгерімі реттеліп, қажет болса жергілікті желдеткіштер қосылады.

Ұйымдастыру және бақылау қауіпсіздіктің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Ауа жылдамдығы, қысым айырмасы, газ көрсеткіштері, жабдықтың дірілі мен температурасы жүйелі өлшенеді. Егер ауа жеткіліксіз немесе газ көрсеткіші өссе, жұмыс тоқтатылып, себептері жойылады. Бұл тәсіл тәуекелді алдын ала басқаруға мүмкіндік береді.

Қорытындысында, жерасты тау-кен жұмыстарының тиімділігі мен қауіпсіздігі желдету жүйесінің сенімділігіне тәуелді. Дұрыс жоспарланған ауа алмасу, жергілікті желдету және үздіксіз бақылау өндірістің тұрақты жұмысын қамтамасыз етеді.