Quạt thông gió khẩn cấp là thiết bị được bố trí cho các tình huống bất thường trong hầm lò như phát sinh khói nóng sau nổ mìn, rò rỉ khí độc, sập lò cục bộ hoặc mất cân bằng chênh áp đột ngột. Mục tiêu của hệ thống là nhanh chóng thiết lập lại hướng dòng, duy trì lưu lượng cần thiết ở các tuyến di tản, đồng thời khoanh vùng, hạ nồng độ khí độc và bụi mịn để đảm bảo tầm nhìn và an toàn hô hấp cho lực lượng cứu hộ. Do đặc thù thời điểm kích hoạt thường rơi vào điều kiện biến thiên lớn, quạt khẩn cấp cần có đặc tính khởi động nhanh, đáp ứng mô men tốt, chịu rung – ồn trong biên cho phép và khả năng phối hợp tức thời với mạng cửa gió.
Về khí động, cấu hình thường dùng kết hợp cửa hút có đoạn dẫn dòng thẳng để làm đều trường tốc và cửa xả với ống khuếch tán nhằm thu hồi áp tĩnh, hạ tổn thất tuyến. Tại các vị trí nút mạng, bố trí cút lượn bán kính lớn, mối nối ống kín khít bằng vòng đệm và hạn chế chuyển tiết diện đột ngột giúp giảm tổng trở, từ đó tăng hiệu quả xử lý khi kích hoạt khẩn cấp. Van một chiều và van chặn được đặt ở nhánh chiến lược để ngăn gió chui tắt, bảo vệ khu vực trú ẩn và hướng dòng theo kịch bản sơ tán đã định.
Về điều khiển, hệ thống thường tích hợp cơ chế chuyển trạng thái tự động dựa trên tín hiệu cảm biến nồng độ khí, áp tĩnh, lưu lượng và nhiệt độ. Khi có sự cố, thuật toán ưu tiên các tuyến thoát hiểm, hạ lưu lượng tại nhánh không trọng yếu và có thể đảo chiều gió ở quạt bề mặt nếu kịch bản yêu cầu. Quy trình nghiệm thu phải bao gồm thử kịch bản giả lập, đo – ghi rung ồn, lưu lượng và áp tĩnh ở nhiều chế độ, kiểm tra thời gian khởi động cũng như xác nhận liên động an toàn với thiết bị điện phòng nổ.
Bảo trì phòng ngừa tập trung vào kiểm tra định kỳ độ kín đường gió, vệ sinh bề mặt cánh, bôi trơn ổ trục, siết mối nối, thử van và hiệu chuẩn cảm biến để bảo đảm sẵn sàng hoạt động. Lớp phủ chống ăn mòn nhiều lớp được khuyến nghị cho môi trường ẩm, muối, bụi mài mòn; tấm tiêu âm và đệm chống rung giúp kiểm soát ồn nền khi chạy thử định kỳ. Nhờ tổ chức khí động hợp lý, điều khiển linh hoạt và chế độ bảo trì chặt chẽ, quạt thông gió khẩn cấp góp phần then chốt vào năng lực ứng phó sự cố, bảo vệ người và thiết bị trong khai thác ngầm.