Thông gió công nghiệp trong môi trường mỏ là hệ thống đảm bảo điều kiện hô hấp, tản nhiệt và an toàn khí độc cho người lao động, đồng thời duy trì trạng thái làm việc bền vững cho thiết bị. Hệ thống được cấu thành từ quạt chính, quạt phụ, mạng ống gió, thiết bị giảm ồn, đo lường – giám sát và các cơ cấu điều tiết, cùng những chiến lược vận hành thích nghi theo tải sản xuất. Mục tiêu là đưa đủ lưu lượng đến mọi điểm tiêu thụ, thiết lập áp suất phù hợp để khống chế hướng dòng khí, và giảm nồng độ bụi, khí độc tới ngưỡng cho phép.
Thiết kế phải xác định cân bằng lưu lượng – áp suất cho toàn mỏ. Trước hết, mô tả hình học đường lò, diện tích tiết diện, độ nhám và các vị trí tổn thất cục bộ như cút, co thắt, đoạn mở rộng. Từ đó, lựa chọn quạt đạt điểm làm việc gần vùng hiệu suất cao, có dự phòng cho tăng tải mùa nóng và thay đổi tổ chức gió. Quạt chính thường dùng dạng hướng trục áp suất cao hoặc tổ hợp nhiều cấp, trong khi quạt phụ cung cấp gió cho gương lò, buồng đặt máy và khu vực thi công ngầm. Khuếch tán ở cửa ra giúp phục hồi áp tĩnh, giảm tốc độ và hạn chế rung – ồn do va đập luồng.
Để đảm bảo chất lượng không khí, bố trí hút thải ở nơi dễ tích tụ khí nóng, ẩm và bụi; lắp tấm lọc hoặc thiết bị khử bụi ở các tuyến phát sinh mạnh; sử dụng màn chắn gió và cửa gió điều chỉnh để dẫn dòng theo chủ đích. Hướng dòng cần tránh tạo vòng kín cục bộ, hạn chế trộn lẫn khí sạch – bẩn, đồng thời duy trì chênh áp dương tại khu vực cần bảo vệ.
Vận hành hiệu quả dựa vào giám sát liên tục lưu lượng, áp, nhiệt – ẩm và nồng độ khí. Dữ liệu thời gian thực giúp phát hiện kháng trở tăng do bụi bám, rò rỉ áp tại mối nối, hoặc điểm nóng gây sụt lưu lượng ở nhánh sâu. Việc điều khiển tốc độ bằng biến tần cho phép điều chỉnh lưu lượng theo ca, tiết kiệm năng lượng đáng kể so với chạy cố định và tiết lưu cơ khí.
Bảo trì bao gồm vệ sinh cánh, kiểm tra cân bằng, siết chặt mối nối và đo rung – ồn định kỳ. Khi có thay đổi lớn về mạng lưới hoặc tiến độ đào, cần cập nhật mô hình tính toán để tái tối ưu vị trí quạt phụ và thông số điều khiển. Nhờ tiếp cận toàn diện từ thiết kế, giám sát tới bảo trì, hệ thống thông gió công nghiệp của mỏ giữ ổn định môi trường làm việc, giảm rủi ro và tối ưu chi phí vòng đời.