Xử lý bụi môi trường là thành phần không thể tách rời của thông gió mỏ hiện đại. Bụi khoáng, bụi than và hỗn hợp hạt mịn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người lao động, gây mài mòn thiết bị và làm tăng tổn thất mạng gió. Giải pháp hiệu quả phải kết hợp thu gom tại nguồn, vận chuyển kín bằng ống và tách hạt trong thiết bị lọc trước khi thải ra môi trường, đồng thời bảo đảm không gây tăng trở lực vượt mức cho hệ thống quạt.
Ở khu vực phát sinh bụi (khoan, nghiền, bốc dỡ), chụp hút cục bộ được thiết kế sát nguồn, có vành chắn để hướng dòng vào. Quạt thu gom chọn theo chênh áp tính toán, bảo đảm vận tốc truyền tải trong ống đủ lớn để tránh sa lắng. Tuyến ống ưu tiên chuyển tiếp êm, góc rẽ thoải và mối nối kín; tại đoạn trũng cần có cửa xả nước để hạn chế kết bám ẩm. Với bụi ăn mòn hoặc mài, ống và phụ kiện được phủ hoặc lót chống mài nhằm duy trì đặc tuyến lâu dài.
Thiết bị lọc có thể là cyclone, túi lọc hoặc tổ hợp nhiều cấp. Cyclone giảm tải cho túi lọc, còn túi lọc xử lý phần mịn để đạt nồng độ xả mong muốn. Hệ thống giũ bụi định kỳ giữ chênh áp ổn định, tránh kéo theo công suất quạt tăng lên theo thời gian. Ở vị trí có khí ẩm hoặc hơi ăn mòn, cần vật liệu phù hợp và xử lý chống ăn mòn để bảo vệ vỏ và khung treo.
Về vận hành, cảm biến chênh áp qua thiết bị lọc, lưu lượng ống chính và nồng độ bụi sau xử lý cung cấp dữ liệu cho trung tâm. Quạt chạy theo áp tĩnh mục tiêu, tăng tốc khi tải bụi cao và giảm khi hoạt động hạ tải. Công tác an toàn yêu cầu kiểm tra rò rỉ, thay túi lọc đúng hạn và huấn luyện vận hành viên về hướng dòng, điểm tái tuần hoàn. Nghiệm thu đa chế độ đo lưu lượng, chênh áp, hiệu suất tách và ồn rung để lập đường chuẩn theo dõi. Khi thu gom tại nguồn, mạng ống kín và lọc phù hợp cùng vận hành chuẩn, xử lý bụi môi trường giúp mỏ đạt mục tiêu sức khỏe, an toàn và tuân thủ pháp lý.