Тау-кен желдеткіш қондырғысы – жер асты кеніштерінде ауа алмасуды ұйымдастыруға арналған инженерлік-техникалық кешен. Бұл кешенге бас және жергілікті желдеткіш агрегаттар, ауа арналары мен желдету түтіктері, реттеуші есіктер, бақылау-өлшеу құралдары және автоматтандыру жүйелері кіреді. Әрбір элемент өзара үйлесімді жұмыс істеп, шахта торының барлық тармақтарында қажетті ауа шығынын, қысымды және бағытты қамтамасыз етеді. Тиімді желдеткіш қондырғысы газ режимін тұрақтандырып, метан мен шаң жиналуын болдырмай, өндірістік қауіпсіздікті арттырады.
Бас желдеткіш қондырғысы әдетте жер үстінде арнайы камерада орнатылады. Ол шахтаның кіріс және қайтарма оқпандарымен байланысып, жалпы желдету сұлбасын ұстап тұрады. Жергілікті желдеткіш қондырғылары забой мен штрек сияқты жұмыс аймақтарына жақын, қауіпсіз орындарда орналастырылады. Ауа арналарымен байланысқан желдеткіштер таза ауаны жұмыс аймағына жеткізіп, газданған ауаны қайтарма қазбалар арқылы сыртқа шығарады. Бұл ретте ауа ағынының түсу және шығу нүктелері мұқият есептеліп, ағынның тұйық аймақтарда тоқтап қалмауына назар аударылады.
Тау-кен желдеткіш қондырғысын жобалау кезінде кеніштің геологиялық құрылымы, қазу жүйесі, қазбалар ұзындығы, газ және шаң режимі ескеріледі. Ауа шығыны мен қысымға қойылатын талаптарға сәйкес желдеткіш типі, қуаты, қалақ диаметрі және айналу жиілігі таңдалады. Сонымен қатар, резервтік агрегаттар, авариялық режимдер, автоматты қосу-өшіру алгоритмдері қарастырылады. Қауіпсіздік талаптарына сай діріл, температура және газ концентрациясын бақылау датчиктері орнатылып, деректер орталық басқару пультіне беріліп отырады.
Желдеткіш қондырғысына уақтылы техникалық қызмет көрсету жүйенің сенімділігін қамтамасыз етеді. Мойынтіректерді майлау, бекіту элементтерін күшейту, қалақ бетін тазалау, ауа арналарының тығыздығын тексеру сияқты шаралар жоспарлы түрде жүргізілуі тиіс. Жетілдірілген желдеткіш қондырғысы энергия үнемдеу технологияларын, реттелетін жетектерді және интеллектуалды басқару жүйелерін қолдану арқылы эксплуатациялық шығындарды азайтады. Осылайша, тау-кен желдеткіш қондырғысы кеніштің қауіпсіз әрі тиімді жұмыс істеуінің негізін қалайды.