жерасты шахта желдету

Жерасты шахта желдету – шахта қазбаларында қауіпсіз және тұрақты ауа алмасуды ұйымдастыруға бағытталған инженерлік әрі ұйымдастырушылық шаралар жиынтығы. Оның негізгі мақсаты – жұмыс аймақтарына жеткілікті мөлшерде таза ауа беру, пайдаланылған ауаны сыртқа шығару және метан, көмірқышқыл газы, түтін, шаң сияқты зиянды қоспалардың қауіпті деңгейге жетуін болдырмау.

Шахта желдетуі ауа жолдарының дұрыс құрылымына сүйенеді. Ауа қабылдау және ауа шығару бағыттары нақты бөлініп, ауа тармақтарға тең бөлінуі тиіс. Егер бір тармақта кедергі өзгерсе, ауа басқа бағытқа ауып кетуі мүмкін, бұл белгілі учаскелерде ауа жетіспеушілігін тудырады. Сондықтан желдету жүйесі тұрақты өлшеу мен реттеуді талап етеді.

Желдету тиімділігін анықтайтын факторлар:

• қазбалардың ұзындығы, қимасы және тармақталуы;
• бөгеттер, есіктер және реттегіш құрылғылардың орналасуы;
• желдеткіштің өнімділігі мен қысым қоры;
• ауа жолдарының герметикалығы;
• газ және шаң көздерінің қарқындылығы;
• жұмыс режимдерінің ауысуы (жару, тасымалдау, жөндеу).

Жоба және есеп кезеңінде желі кедергісі бағаланып, қажетті ауа мөлшері анықталады. Жұмыс барысында нақты өлшемдер жүргізіліп, есептік мәндермен салыстырылады. Айырмашылық болса, себептері талданып, реттеу шаралары қабылданады: бөгеулерді күшейту, арналарды тазалау, желдеткіш режимін өзгерту немесе қосымша жергілікті желдету енгізу.

Қауіпсіздік үшін газ мониторингі мен апаттық әрекет жоспары міндетті. Түтін немесе газ қауіптілігі артса, адамдарды қауіпсіз аймаққа шығару, ауа бағытын басқару және желдету режимін күшейту шаралары қолданылады. Сонымен қатар желдеткіштің техникалық күйі – діріл, температура, электр жүктемесі – тұрақты бақылауда болуы керек, себебі желдеткіштің тоқтауы шахтадағы тәуекелді бірден өсіреді.

Жалпы алғанда, жерасты шахта желдету – кеніш қауіпсіздігіне тікелей әсер ететін негізгі жүйе. Ол дұрыс жобаланып, дұрыс басқарылғанда ауа сапасы жақсарып, өндіріс тұрақты әрі қауіпсіз режимде жұмыс істейді.