Odzysk ciepła odpadowego w systemach wentylacji kopalnianej staje się coraz ważniejszym elementem poprawy efektywności energetycznej zakładów górniczych. Powietrze wywiewane z wyrobisk często ma podwyższoną temperaturę w stosunku do powietrza świeżego, co oznacza, że zawiera cenną energię, która może zostać częściowo wykorzystana. Zastosowanie odpowiednich wymienników ciepła pozwala przekazywać energię z powietrza zużytego do powietrza nawiewanego, ograniczając konieczność dodatkowego dogrzewania lub chłodzenia i obniżając koszty eksploatacji.
W praktyce odzysk ciepła odpadowego realizuje się za pomocą wymienników płytowych, rurowych lub obrotowych, dostosowanych do parametrów przepływu i warunków pracy w kopalni. Instalacje te muszą uwzględniać obecność pyłu, wilgoci i agresywnych składników atmosfery, co wymaga stosowania odpowiednich materiałów oraz skutecznych systemów oczyszczania powietrza. Projektując układ odzysku ciepła, analizuje się bilans energetyczny, spadki ciśnienia w wymienniku oraz wpływ na charakterystykę pracy wentylatorów głównych i pomocniczych.
Zastosowanie odzysku ciepła odpadowego przynosi wymierne korzyści w postaci zmniejszenia zużycia paliw i energii potrzebnej do utrzymania odpowiednich warunków klimatycznych w kopalni. Pozwala stabilizować temperaturę powietrza doprowadzanego do wyrobisk, co poprawia komfort pracy i ogranicza ryzyko kondensacji wilgoci w przewodach. Rozwiązanie to wpisuje się w dążenie do tworzenia zrównoważonych, przyjaznych środowisku systemów wentylacji, które łączą bezpieczeństwo górnicze z odpowiedzialnym gospodarowaniem energią.