Osiowy wentylator do kopalni jest jednym z najczęściej stosowanych urządzeń w systemach wentylacji podziemnej. Dzięki swojej konstrukcji umożliwia uzyskanie dużego przepływu powietrza przy stosunkowo niewielkich wymiarach i masie, co ułatwia montaż oraz eksploatację w ograniczonej przestrzeni szybów i wyrobisk. Wentylatory osiowe wykorzystuje się zarówno jako wentylatory główne na powierzchni kopalni, jak i jako wentylatory miejscowe stosowane w rejonach eksploatacyjnych i przygotowawczych.
Osiowy wentylator do kopalni składa się z wirnika o profilowanych łopatkach, obudowy kierującej przepływem oraz napędu elektrycznego. Powietrze przepływa przez wentylator wzdłuż osi obrotu wirnika, co pozwala uzyskać korzystny stosunek wydajności do gabarytów. Dzięki odpowiedniemu doborowi kąta nastawienia łopatek oraz prędkości obrotowej możliwe jest kształtowanie charakterystyki pracy wentylatora, tak aby spełniał wymagania konkretnego odcinka sieci przewietrzania. Warianty konstrukcyjne obejmują wersje jednostopniowe i dwustopniowe, a także układy przeciwbieżne, w których dwa wirniki współpracują ze sobą.
Przy doborze osiowego wentylatora do kopalni uwzględnia się szereg parametrów technicznych, takich jak wymagany strumień powietrza, ciśnienie całkowite, długość i średnica wyrobisk oraz przewodów elastycznych, a także opory lokalne wynikające z kształtu sieci. Istotne znaczenie ma również kategoria zagrożeń metanowych i pyłowych, ponieważ w kopalniach zagrożonych wybuchem wymagane jest stosowanie wentylatorów w wykonaniu przeciwwybuchowym. Odpowiednie oznaczenia i certyfikaty potwierdzają możliwość bezpiecznej pracy urządzenia w atmosferach o podwyższonym ryzyku zapłonu.
Osiowy wentylator do kopalni jest projektowany z myślą o pracy ciągłej, przy zmiennych warunkach eksploatacji i częstych zmianach organizacji robót. Dlatego duże znaczenie ma możliwość regulacji wydajności, najczęściej za pomocą przemienników częstotliwości, które pozwalają płynnie dostosować prędkość obrotową silnika. W połączeniu z systemami monitoringu i automatyki wentylatory osiowe stają się elementem inteligentnej wentylacji, umożliwiając optymalne wykorzystanie energii oraz utrzymanie stabilnych warunków atmosfery kopalnianej w całej sieci wyrobisk.