Wentylator inteligentny jest nowoczesnym urządzeniem wentylacyjnym, które łączy tradycyjne funkcje mechanicznego przetłaczania powietrza z zaawansowaną automatyką sterującą i systemami monitoringu. W górnictwie taki wentylator stanowi element inteligentnego systemu wentylacji kopalni, w którym parametry pracy są dynamicznie dostosowywane do aktualnych warunków, lokalizacji załogi oraz zapotrzebowania na powietrze w poszczególnych rejonach. Pozwala to na poprawę bezpieczeństwa, zwiększenie efektywności energetycznej oraz ograniczenie kosztów eksploatacyjnych.
Kluczową cechą wentylatora inteligentnego jest wyposażenie w czujniki monitorujące przepływ powietrza, ciśnienie, temperaturę, wibracje oraz pobór energii. Dane z tych czujników są przesyłane do systemu nadrzędnego, który analizuje je w czasie zbliżonym do rzeczywistego i na tej podstawie steruje prędkością obrotową, kierunkiem przepływu lub pracą kilku jednostek w układzie. W praktyce stosuje się przemienniki częstotliwości, moduły komunikacyjne, sterowniki PLC oraz oprogramowanie wizualizacyjne, które umożliwia zdalne nadzorowanie stanu systemu wentylacji.
W inteligentnych systemach wentylacyjnych wentylator może pracować według zadanych scenariuszy, na przykład zwiększać wydajność w rejonach, w których aktualnie pracują brygady górnicze, oraz obniżać ją w wyrobiskach pustych. Możliwe jest także powiązanie sterowania z pomiarami stężeń gazów, temperatury i zapylenia, tak aby automatycznie reagować na zmiany zagrożeń. Takie podejście pozwala na precyzyjne zarządzanie przepływem powietrza, wspiera koncepcję inteligentnej kopalni i przyczynia się do oszczędności energii.
Eksploatacja wentylatora inteligentnego wymaga poza standardową obsługą mechaniczną także opieki nad infrastrukturą teleinformatyczną. Niezbędne jest regularne sprawdzanie poprawności działania czujników, aktualizacja oprogramowania sterującego oraz kontrola jakości transmisji danych. Dobrze zaprojektowany i utrzymywany system z wentylatorami inteligentnymi pozwala na podniesienie standardu bezpieczeństwa i kultury technicznej wentylacji kopalni, tworząc podstawę nowoczesnych rozwiązań w górnictwie podziemnym.