Wentylator odpylający to urządzenie przeznaczone do pracy w systemach, których celem jest redukcja stężenia pyłu w powietrzu. W górnictwie i innych gałęziach przemysłu, gdzie procesy technologiczne generują duże ilości cząstek stałych, zastosowanie odpowiednich wentylatorów odpylających ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i higieny pracy. Zadaniem wentylatora jest transport zapylonego strumienia z miejsca emisji do urządzeń filtrujących, zraszających lub separatorów, w których następuje usunięcie cząstek z powietrza.
Konstrukcja wentylatora odpylającego uwzględnia intensywne działanie cząstek ściernych na elementy przepływowe. Obudowa oraz łopatki wirnika są wzmacniane i wykonywane z materiałów o podwyższonej odporności na zużycie. Kształt kanałów przepływowych dobierany jest tak, aby ograniczyć odkładanie się złogów pyłu oraz zapewnić stabilną pracę przy zmiennym obciążeniu. W środowisku górniczym, ze względu na obecność metanu i innych gazów, często stosuje się wersje o odpowiedniej klasie bezpieczeństwa.
Wentylator odpylający znajduje zastosowanie w różnych punktach instalacji, między innymi przy kruszarkach, przesiewaczach, punktach przeładunku, przenośnikach taśmowych oraz w rejonach intensywnego urabiania. Może współpracować z filtrami mechanicznymi, mokrymi komorami odpylającymi lub instalacjami cyklonowymi. Odpowiednie rozmieszczenie urządzeń w sieci wyrobisk lub hal przemysłowych pozwala na efektywne przechwytywanie pyłu jak najbliżej źródła jego powstawania.
Eksploatacja wentylatora odpylającego wymaga regularnych przeglądów, obejmujących kontrolę stanu łopatek, obudowy, łożysk oraz uszczelnień. Konieczne jest okresowe czyszczenie wnętrza urządzenia oraz połączonych z nim przewodów, aby zapobiegać zmniejszeniu przekroju przepływu i spadkowi skuteczności odpylania. Monitorowanie parametrów pracy, takich jak natężenie przepływu, ciśnienie oraz poziom drgań, pozwala wcześnie wykryć ewentualne usterki. Prawidłowo dobrany i utrzymywany wentylator odpylający jest ważnym elementem systemu ochrony zdrowia ludzi i trwałości urządzeń w kopalniach oraz zakładach przemysłowych.