Seria FKZ to zmodernizowane, wysokosprawne wentylatory osiowe do kopalni, z wirnikiem bezpośrednio sprzężonym z silnikiem, o niskim hałasie i zwartej, stabilnej konstrukcji. Różne średnice wirnika przy stosunku piasty 0,40/0,45 dają ponad 60 specyfikacji, odpowiednich do pracy na powierzchni i pod ziemią (≤1000 m, –20℃~+40℃, wilgotność ≤95% RH) bez ryzyka pompowania. Wentylatory FKZ są szeroko stosowane w systemach wentylacji kopalń niewęglowych, hutnictwie, przemyśle chemicznym i materiałach budowlanych.
1. Ogólny opis
Kopalniany wentylator osiowy serii FKZ (zwany dalej wentylatorem) został opracowany na bazie dotychczasowych wentylatorów kopalnianych poprzez modernizację rozwiązań technicznych, udoskonalenie konstrukcji, poprawę parametrów pracy oraz rozszerzenie zakresu wielkości. Wentylator charakteryzuje się wyższą sprawnością, niższym poziomem hałasu, szerszym zakresem charakterystyk oraz wyraźnym efektem oszczędności energii.
W głównym płaszczu wentylatora zastosowano pierścień stabilizujący przepływ, dzięki czemu krzywa charakterystyki nie posiada „garbu”, co zapewnia stabilną pracę wentylatora przy dowolnych oporach sieci wentylacyjnej.
W celu rozszerzenia zakresu parametrów pracy i spełnienia wymagań różnych niewęglowych kopalń (dużych, średnich i małych), wentylator został zaprojektowany tak, aby w nisko-, średnio- i wysokooporowych sieciach wentylacyjnych, przy małych, średnich i dużych wydajnościach, możliwy był dobór zarówno wentylatora głównego, pomocniczego, jak i wentylatorów dla wielostopniowych stacji wentylatorowych, zawsze w obszarze wysokiej sprawności.
Wentylator serii FKZ stosuje dwa warianty współczynnika piasty: 0,40 oraz 0,45. Zastosowano silniki o liczbie biegunów 4, 6 i 8. Łącznie można skonfigurować ponad 60 wariantów wykonania, tworząc rozbudowaną rodzinę wentylatorów, umożliwiającą racjonalne dopasowanie do sieci wentylacyjnych kopalń w skali całego kraju i uzyskanie wysokiej sprawności pracy.
1.1. Oznaczenie typu wentylatora
W oznaczeniu „FKZ №X/Y” poszczególne symbole oznaczają:
F – wentylator
K – do stosowania w kopalniach
Z – osiowy
№ X – numer wielkości wentylatora (średnica wirnika w decymetrach)
Y – moc zainstalowana (w kW)
1.2. Normalne warunki pracy
a) Wysokość nad poziomem morza: nie więcej niż 1000 m
b) Zakres temperatury pracy: od −20°C do +40°C
c) Wilgotność względna: nie większa niż 95% RH (przy +25°C)
d) Wentylator przeznaczony jest do zabudowy w kopalni; w medium transportowanym nie mogą występować metanowe mieszaniny wybuchowe.
2. Zastosowanie
Wentylator został specjalnie zaprojektowany z myślą o potrzebach wentylacji niewęglowych kopalń z branż takich jak hutnictwo, przemysł chemiczny, przemysł materiałów budowlanych oraz przemysł jądrowy. W warunkach, w których medium nie zawiera gazów wybuchowych, wentylator może pełnić funkcję wentylatora głównego lub pomocniczego. Może być instalowany zarówno na powierzchni, jak i w wyrobiskach podziemnych.
Nadaje się do pracy w układach z wieloma wentylatorami, szczególnie w systemach wielostopniowych stacji wentylatorowych, gdzie wentylatory pracują w układzie szeregowym lub równoległym. W każdej z takich konfiguracji może stanowić wentylator odpowiedniego stopnia stacji wentylatorowej.
Wentylator jest zasadniczo projektowany jako urządzenie do montażu poziomego. Projektowana trwałość użytkowa wynosi 15 lat. Czas bezpiecznej pracy przed pierwszym kapitalnym remontem powinien przekraczać 12 000 godzin.
3. Cechy
Zastosowano skręcone łopatki o profilu skrzydła lotniczego, co zapewnia wysoką sprawność aerodynamiczną oraz bardzo dobre efekty oszczędności energii.
Szeroki zakres charakterystyk i pełna gama wielkości pozwalają na bardzo dobre dopasowanie do różnych typów sieci wentylacyjnych – o zróżnicowanych oporach i wydajnościach. Umożliwia to długotrwałą pracę w obszarze wysokiej sprawności.
Zastosowanie pierścienia stabilizującego przepływ powoduje, że krzywa charakterystyki nie ma „garbu”, brak jest ryzyka zjawiska pompażu, a wentylator może bezpiecznie i stabilnie pracować przy każdych oporach sieci. Jest również szczególnie odpowiedni do pracy w układach z wieloma wentylatorami.
Zastosowano konstrukcję z bezpośrednim sprzęgnięciem silnika z wirnikiem. Układ ma wysoką stabilność, jest łatwy w montażu i konserwacji, a straty miejscowe są małe. W porównaniu z napędem pasowym lub długim wałem sprawność przeniesienia mocy jest wyższa, brak usterek mechanizmu przeniesienia oraz ryzyka pęknięcia wału. Niewielkie osiadanie lub przemieszczenie fundamentu nie wpływa na normalną pracę.
Konstrukcja jest zwarta, o dobrych właściwościach przeciwwilgociowych. Korpus wentylatora wykonany jest z blachy stalowej i profili stalowych spawanych, łopatki są stalowe, puste wewnątrz, o wysokiej wytrzymałości, a cała konstrukcja ma dużą odporność na podziemne fale uderzeniowe od wybuchów strzałowych. Wentylator może być instalowany na powierzchni lub w wyrobiskach podziemnych, a szczególnie dobrze nadaje się do wielostopniowych stacji wentylatorowych.
Wentylator może pracować w trybie rewersyjnym (odwrócenie kierunku przepływu powietrza); stopień rewersji przekracza 40%. Nie ma potrzeby budowy specjalnych chodników rewersyjnych.
Kąt nastawienia łopatek można regulować, dzięki czemu możliwe jest dostosowanie punktu pracy wentylatora do zmian warunków produkcyjnych w kopalni.
Wymagany zakres robót budowlanych jest niewielki, co pozwala na znaczną oszczędność nakładów inwestycyjnych.
Wentylator charakteryzuje się obniżonym poziomem hałasu.
4. Budowa wentylatora
Wentylator serii FKZ ma konstrukcję z bezpośrednim sprzęgnięciem silnika z wirnikiem. Główny płaszcz wentylatora wykonany jest z blachy stalowej i profili stalowych spawanych; wewnątrz umieszczone są silnik elektryczny oraz wirnik. Konstrukcja jest zwarta i stabilna.
W korpusie głównym może być zastosowany pierścień stabilizujący przepływ (wyposażenie opcjonalne), dzięki któremu krzywa charakterystyki nie ma „garbu”, co eliminuje ryzyko pompażu.
Wentylator składa się z następujących części: wlotowy kolektor powietrza, główny korpus, dyfuzor (wyposażenie opcjonalne), wieża dyfuzyjna do montażu na powierzchni (w razie potrzeby) oraz platforma transportowa (wyposażenie opcjonalne).
Główny korpus wentylatora wykonany jest w formie podziału poziomego na część górną i dolną. Płaszcz główny jest rozdzielony w płaszczyźnie poziomej, na krawędziach podziału spawane są kołnierze poziome, pomiędzy którymi umieszcza się uszczelkę, a następnie całość skręca śrubami, uzyskując szczelne połączenie.

Rys. 1 Schemat konstrukcyjny wentylatora serii FKZ
Główne parametry techniczne wentylatorów serii FKZ
Nr wielkości wentylatora | Wydajność (m³/s) | Ciśnienie całkowite (Pa) | Moc (kW) | Maksymalna sprawność zespołu wentylatora (%) |
8 | 4.4~9.5 | 108~497 | 5.5 | ≥80 |
9 | 6.2~13.5 | 136~629 | 11 | ≥80 |
10 | 8.5~18.6 | 168~776 | 15 | ≥80 |
11 | 11.3~24.7 | 203~939 | 30 | ≥80 |
12 | 14.7~32.1 | 242~1118 | 37 | ≥80 |
13 | 18.7~40.8 | 284~1312 | 55 | ≥80 |
14 | 23.4~50.9 | 329~1521 | 90 | ≥80 |
15 | 28.7~62.6 | 387~1746 | 110 | ≥80 |
8 | 6.6~12.5 | 357~685 | 7.5 | ≥80 |
9 | 9.5~17.8 | 452~867 | 15 | ≥80 |
10 | 13.0~24.0 | 558~1071 | 30 | ≥80 |
11 | 17.3~32.6 | 675~1295 | 45 | ≥80 |
12 | 22.5~42.3 | 804~1542 | 75 | ≥80 |
13 | 28.6~53.8 | 943~1810 | 90 | ≥80 |
14 | 35.7~67.2 | 1094~2099 | 132 | ≥80 |
15 | 43.9~82.6 | 1256~2409 | 200 | ≥80 |
7 | 2.0~4.3 | 38~174 | 1.1 | ≥80 |
8 | 3.0~6.4 | 49~227 | 2.2 | ≥80 |
9 | 4.2~9.1 | 62~287 | 3 | ≥80 |
10 | 5.8~12.5 | 77~355 | 5.5 | ≥80 |
11 | 7.7~16.7 | 93~429 | 7.5 | ≥80 |
12 | 9.9~21.7 | 111~510 | 15 | ≥80 |
13 | 12.6~27.5 | 130~599 | 18.5 | ≥80 |
14 | 15.8~34.4 | 150~695 | 30 | ≥80 |
15 | 19.4~42.3 | 173~798 | 37 | ≥80 |
16 | 23.6~51.4 | 197~908 | 55 | ≥80 |
17 | 28.3~61.6 | 222~908 | 75 | ≥80 |
18 | 33.6~73.1 | 249~1149 | 90 | ≥80 |
19 | 39.5~86.0 | 277~1280 | 110 | ≥80 |
20 | 46.0~100.3 | 307~1418 | 160 | ≥80 |
21 | 53.3~116.1 | 339~1563 | 200 | ≥80 |
22 | 61.3~113.4 | 372~1716 | 250 | ≥80 |
7 | 3.0~5.7 | 125~240 | 1.5 | ≥80 |
8 | 4.5~8.4 | 163~313 | 3 | ≥80 |
9 | 6.4~12.0 | 207~396 | 5.5 | ≥80 |
10 | 8.7~16.5 | 255~489 | 7.5 | ≥80 |
11 | 11.6~22.0 | 309~592 | 15 | ≥80 |
12 | 15.1~28.5 | 367~704 | 18.5 | ≥80 |
13 | 19.2~36.3 | 431~827 | 30 | ≥80 |
14 | 23.9~45.3 | 500~959 | 45 | ≥80 |
15 | 29.4~55.7 | 574~1101 | 55 | ≥80 |
16 | 35.7~67.6 | 653~1252 | 90 | ≥80 |
17 | 42.8~81.1 | 737~1414 | 110 | ≥80 |
18 | 50.9~96.2 | 826~1585 | 160 | ≥80 |
19 | 59.8~113.2 | 920~1766 | 200 | ≥80 |
20 | 69.8~132.0 | 1019~1956 | 250 | ≥80 |
11 | 5.7~12.4 | 52~238 | 4 | ≥80 |
12 | 7.4~16.1 | 61~283 | 5.5 | ≥80 |
13 | 9.4~20.5 | 72~332 | 7.5 | ≥80 |
14 | 11.8~25.6 | 84~386 | 11 | ≥80 |
15 | 14.5~31.5 | 96~443 | 15 | ≥80 |
16 | 17.6~38.3 | 109~504 | 22 | ≥80 |
17 | 21.1~45.9 | 123~568 | 30 | ≥80 |
18 | 25.0~54.5 | 138~637 | 37 | ≥80 |
19 | 29.4~64.1 | 154~710 | 55 | ≥80 |
20 | 34.3~74.7 | 170~787 | 75 | ≥80 |
21 | 39.7~86.5 | 188~867 | 90 | ≥80 |
22 | 45.7~99.4 | 206~952 | 110 | ≥80 |
23 | 52.2~113.6 | 225~1041 | 132 | ≥80 |
24 | 59.3~129.1 | 245~1133 | 160 | ≥80 |
25 | 67.0~146 | 266~1229 | 200 | ≥80 |
26 | 75.4~164.2 | 288~1330 | 250 | ≥80 |