çark seçimi

Çark seçimi, maden havalandırma fanlarının tasarımında ve projelendirilmesinde, basınç, hava debisi ve verim gibi temel performans hedeflerini karşılamak için alınan en önemli kararlardan biridir. Ana vantilatör, lokal fan veya toz toplama fanı olsun, her bir havalandırma ekipmanı için uygun çark tipinin, çapının, kanat sayısının ve kanat açısının belirlenmesi, tüm sistemin hava dağılımını ve enerji tüketimini doğrudan etkiler.

Maden havalandırma projelerinde çark seçimi yapılırken, önce fanın görev noktası belirlenir. Görev noktası; gerekli hava debisi, toplam basınç kaybı ve istenen verim değerlerini içerir. Bu değerlere uygun çark geometrisi seçilmediği takdirde, fan ya tasarlanan debiyi sağlayamaz ya da gereğinden fazla enerji tüketerek işletme maliyetlerini artırır. Ayrıca yanlış çark seçimi, titreşim, gürültü ve mekanik zorlanmalara yol açarak arıza riskini yükseltir.

Eksenel fanlarda çark seçimi, kanat profilinin ve açıların doğru belirlenmesine dayanır. Maden ana vantilatörlerinde kullanılan karşı-dönüşlü eksenel çarklar, yüksek basınç ve yüksek debiyi aynı anda sağlayabilmek için özel tasarlanır. Kanat eğriliği, büküm miktarı ve kanat ucu ile gövde arasındaki boşluk, verim üzerinde doğrudan etkilidir. Radyal fanlarda ise çarkın kanat tipi (ileri eğik, geri eğik, radyal), kanat genişliği ve çıkış açısı, basınç üretimi ve toz taşıma kapasitesini belirler.

Çark seçimi yapılırken yalnızca performans değil, çalışma ortamı da dikkate alınmalıdır. Kömür madenlerinde patlama riski bulunan ortamlarda, kıvılcım oluşturmayan çark malzemesi tercih edilirken, korozif gazların bulunduğu galerilerde korozyona dayanıklı çark çözümü seçilmelidir. Toz yoğunluğu yüksek alanlarda, çarkın tıkanmaya ve aşınmaya karşı dayanımı öne çıkar. Bu nedenle çark seçimi, malzeme, ağırlık, bakım kolaylığı ve güvenlik kriterlerini birlikte değerlendiren kapsamlı bir mühendislik kararıdır.

Sonuç olarak çark seçimi, maden havalandırma fanlarının uzun yıllar boyunca tasarlanan performansta ve güvenli şekilde çalışmasını sağlayan temel adımdır. Doğru seçilmiş bir çark, havalandırma ağında dengeli hava dağılımı, düşük enerji tüketimi ve düşük arıza oranı anlamına gelir; böylece hem işçi sağlığı hem de işletme ekonomisi açısından önemli bir avantaj elde edilir.