fan kazaları

Fan kazaları, maden havalandırma sistemlerinde kullanılan ana vantilatörler ve lokal fanların mekanik arızaları, duruşları veya yanlış işletilmesi sonucu ortaya çıkan ve ciddi güvenlik riskleri taşıyan olaylardır. Bir ana fanın aniden durması, maden içindeki hava akımının bozulmasına, kirli havanın birikmesine ve gaz konsantrasyonlarının hızla artmasına yol açabilir. Bu tür kazalar, patlama riski, duman yayılımı ve oksijen yetersizliği gibi hayati tehlikeler doğurur.

Fan kazalarının temel nedenleri arasında yatak arızaları, mil kırılması, çark hasarı, motor yanması, yanlış bakım uygulamaları ve kontrol sistemlerindeki hatalar sayılabilir. Aşırı titreşim ve dengesiz çalışma, zamanla mekanik yorulmayı artırarak beklenmedik arızalara neden olabilir. Yetersiz yağlama, uygunsuz malzeme seçimi ve aşırı sıcaklık da fan ömrünü kısaltan ve kaza riskini büyüten etkenlerdir. Patlayıcı ortamlarda kullanılan patlamaya dayanıklı vantilatörlerde, sızdırmazlık ve kıvılcım çıkmaması şartlarının bozulması, daha kritik sonuçlar doğurabilir.

Fan kazalarının etkilerini azaltmak için, havalandırma sisteminin tasarım aşamasında yedekleme ve alternatif hava yolları düşünülmelidir. Örneğin ana vantilatörler arasında yedek çalışma düzeni kurulabilir veya farklı yönlerden hava sağlayan ek hatlar planlanabilir. Böylece, tek bir fanın durması tüm madenin havalandırmasının tamamen kesilmesine yol açmaz. Ayrıca, fan duruşlarını anında bildiren izleme ve alarm sistemleri kurulmalı, kontrol odalarında bu sinyaller sürekli izlenmelidir.

Önleyici bakım ve kestirimci bakım programları da fan kazalarının azaltılmasında önemli rol oynar. Titreşim, sıcaklık, akım ve ses seviyelerinin düzenli olarak izlenmesi, arıza belirtilerinin erken aşamada fark edilmesini sağlar. Planlı duruşlarda yatak, mil, çark ve bağlantı elemanlarının ayrıntılı kontrolü, ileride oluşabilecek ciddi hasarların önüne geçer. Eğitimli bakım personeli ve net bakım prosedürleri, yapılan müdahalelerin güvenilirliğini artırır.

Sonuç olarak fan kazaları, maden havalandırma sistemlerinin hem güvenlik hem de işletme sürekliliği açısından büyük önem taşıyan olaylardır. İyi tasarlanmış yedekleme düzenleri, güçlü izleme sistemleri ve disiplinli bakım programları ile fan kazalarının sayısı azaltılabilir, oluştuğu durumlarda ise maden içindeki riskler en düşük seviyeye indirilebilir.