Yerüstü patlamaya dayanıklı vantilatör, maden sahaları ve kimya tesislerinde yüzeyde bulunan ana veya yardımcı havalandırma istasyonlarında kullanılan, patlayıcı atmosferlere uygun güvenli havalandırma ekipmanıdır. Yerüstü istasyonlar, yeraltından gelen dönüş havasını emerek dış ortama atan veya taze havayı şaft ve galerilere basan önemli merkezlerdir. Bu noktalarda kullanılan vantilatörlerin patlamaya dayanıklı yapıda olması, hem yeraltı hem de yüzey tesislerinin güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
Yerüstü patlamaya dayanıklı vantilatörler, çoğunlukla büyük çaplı eksenel yapıda olur ve yüksek debi gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanır. Gövde ve çark yapısı, kıvılcım ve aşırı ısınmaya karşı güvenli olacak biçimde seçilir. Motor, terminal kutuları, kablo girişleri ve kumanda sistemleri patlamaya dayanıklı koruma sınıflarına uygun tasarlanır. Böylece, yüzeyde oluşabilecek gaz sızıntıları veya tozlu atmosferlerde, ilave bir tutuşturma kaynağı oluşmasının önüne geçilir.
Bu vantilatörler, maden yüzeyinde kurulu fan binalarında, kömür ve metal madenlerinin ana havalandırma istasyonlarında, kimyasal depolama alanlarının üzerinde veya yakınında, yanıcı gaz ve toz riski olan diğer yüzey tesislerinde görev yapar. Uygulama gereksinimlerine göre emme veya basma tipi düzenler seçilebilir. Yerüstü patlamaya dayanıklı vantilatör ile yeraltı hava devri arasındaki ilişki, havalandırma planında ayrıntılı şekilde tanımlanmalıdır.
Yerüstü istasyonlarda ses seviyesi, titreşim ve enerji tüketimi gibi parametreler de önemli rol oynar. Patlamaya dayanıklı vantilatörler, susturucular, esnek bağlantılar ve titreşim takozları ile birlikte kullanılarak çevreye etki eden gürültü ve titreşim azaltılabilir. Frekans ayarlı sürücüler sayesinde, farklı üretim kademelerinde hava ihtiyacı değiştikçe vantilatör devir sayısı ayarlanarak hem güvenli hava debisi sağlanır hem de gereksiz enerji tüketimi önlenir.
Yerüstü patlamaya dayanıklı vantilatörlerin bakımında, gövde bağlantıları, contalar ve alev sızdırmazlık yüzeyleri dikkatle incelenmelidir. Çark üzerindeki toz ve kir tabakaları dengeli çalışma için düzenli olarak temizlenmelidir. Rulmanlar yağlama programına göre bakım görmeli, motorun yalıtım ve topraklama değerleri periyodik olarak kontrol edilmelidir. Bu bakım adımları yerine getirildiğinde, yerüstü patlamaya dayanıklı vantilatör, maden ve kimya tesislerinin ana havalandırma istasyonlarında uzun ömürlü, güvenilir ve verimli bir çözüm sunar.