انتخاب فن

انتخاب فن یکی از مراحل مهم در طراحی سامانه تهویه صنعتی و معدنی است و در صورت تصمیم‌گیری نادرست، می‌تواند باعث افزایش مصرف انرژی، کارکرد ناپایدار و حتی خطرات ایمنی شود. برای انتخاب فن مناسب، ابتدا باید مشخصات فرآیند به دقت تعیین شود؛ شامل مقدار هوای مورد نیاز، فشار استاتیک و دینامیک، دمای گاز، میزان غبار و رطوبت، ترکیبات خورنده احتمالی و محدودیت‌های نصب در محل. بدون این اطلاعات، انتخاب فن تنها بر اساس تجربه یا حدس انجام می‌شود که معمولاً به نتیجه مطلوب منجر نخواهد شد.

در تهویه معادن زیرزمینی، انتخاب فن با توجه به طول مسیرهای هوا، مقاومت کانال‌ها، تعداد تقاطع‌ها، وجود درها و دریچه‌ها و شرایط گاز در داخل تونل‌ها صورت می‌گیرد. اگر فن با دبی کم انتخاب شود، جریان کافی برای رقیق کردن گازها و گرد و غبار ایجاد نمی‌شود و شرایط ایمنی به خطر می‌افتد. اگر فن بیش از حد بزرگ باشد، علاوه بر مصرف زیاد انرژی، ممکن است باعث ایجاد جریان‌های غیر متعادل و تغییرات ناخواسته در توزیع فشار شود. بنابراین، محاسبه دقیق مقادیر طراحی و استفاده از منحنی‌های عملکرد فن برای یافتن نقطه کار مناسب، اهمیت ویژه‌ای دارد.

در صنایع سطحی مانند متالورژی، نساجی و کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی نیز اصول کلی انتخاب فن مشابه است؛ با این تفاوت که نوع گاز، دما، میزان غبار و شکل شبکه کانال ممکن است متفاوت باشد. برای مثال، فن غبارگیر باید بتواند بر مقاومت فیلترها غلبه کند، در حالی که فن سالن بیشتر بر تهویه عمومی و تخلیه گرما تمرکز دارد. انتخاب نوع فن محوری یا سانتریفیوژ نیز به جهت جریان، نیاز به فشار، فضای در دسترس و نحوه اتصال به کانال‌ها وابسته است. در بسیاری از سامانه‌ها، ترکیبی از چند نوع فن برای رسیدن به عملکرد مطلوب به کار می‌رود.

در کنار محاسبات فنی، هنگام انتخاب فن باید به عوامل دیگری مانند راندمان انرژی، سطح صدا، هزینه خرید و نگهداری، سهولت سرویس و در دسترس بودن قطعات یدکی نیز توجه شود. فن با راندمان بالاتر ممکن است هزینه اولیه بیشتری داشته باشد، اما در طول عمر کاری به دلیل مصرف کمتر انرژی، صرفه‌جویی قابل توجهی ایجاد می‌کند. همچنین، هماهنگی میان انتخاب فن و برنامه نگهداری پیشگیرانه باعث می‌شود سامانه تهویه در معدن یا کارخانه با حداقل توقف و بیشترین ایمنی کار کند. به این ترتیب، انتخاب فن از یک تصمیم ساده به یک فرآیند مهندسی کامل تبدیل می‌شود که تأثیر مستقیمی بر ایمنی، کیفیت تولید و اقتصاد بهره‌برداری دارد.