فن اصلی تهویه

فن اصلی تهویه مهم‌ترین جزء سیستم تهویه در معادن زیرزمینی و تونل‌های طویل محسوب می‌شود. این فن در دهانه شفت‌های ورودی یا بازگشت هوا نصب شده و با ایجاد اختلاف فشار، جریان کلی هوا را در تمامی شبکه راهگاه‌ها، کارگاه‌ها و تونل‌ها برقرار می‌کند. بدون عملکرد پایدار فن اصلی تهویه، امکان حفظ شرایط ایمن از نظر غلظت گاز، دما و گرد و غبار در عمق زمین وجود نخواهد داشت.

فن اصلی تهویه می‌تواند در حالت فشاردهنده، مکنده یا ترکیبی به کار رود. در سیستم فشاردهنده، فن اصلی هوای تازه سطح را به داخل شبکه زیرزمینی می‌راند و در سیستم مکنده، هوای آلوده را از مسیرهای بازگشت می‌مکد و به خارج منتقل می‌کند. در برخی معادن، از دو یا چند فن اصلی به صورت موازی یا در مدارهای مستقل استفاده می‌شود تا انعطاف‌پذیری و اطمینان سیستم افزایش یابد و امکان ادامه کار در صورت توقف یکی از فن‌ها فراهم باشد.

این فن‌ها معمولاً از نظر ظرفیت، بزرگ‌ترین تجهیزات تهویه معدن هستند و باید برای کارکرد مداوم در طول سال، با کمترین توقف ناخواسته طراحی شوند. بدنه فولادی مستحکم، پروانه‌های هوا‌دینامیکی، یاتاقان‌های سنگین و سامانه‌های روانکاری مطمئن، از ویژگی‌های اصلی فن‌های بزرگ تهویه است. در معادنی که خطر انفجار وجود دارد، فن اصلی تهویه باید دارای ساختار سازگار با محیط‌های خطرناک باشد تا در عین تأمین دبی بالا، ایمنی نیز حفظ شود.

بهره‌برداری از فن اصلی تهویه مستلزم پایش پیوسته پارامترهای عملیاتی است. اندازه‌گیری فشار در شفت، جریان هوای عبوری، دمای یاتاقان‌ها و جریان الکتریکی موتور، به اپراتور اجازه می‌دهد وضعیت فن را در هر لحظه ارزیابی کند. استفاده از سامانه تنظیم دور، امکان تطبیق دبی هوا با شرایط تولید و تغییرات فصلی را فراهم کرده و مصرف انرژی را بهینه می‌کند. برنامه‌ریزی نگهداری شامل توقف‌های کوتاه زمان‌بندی‌شده برای بازرسی، تمیزکاری و تعویض قطعات فرسوده، از بروز خرابی ناگهانی جلوگیری کرده و طول عمر تجهیز را افزایش می‌دهد. فن اصلی تهویه، به عنوان قلب شبکه تهویه، نقشی تعیین‌کننده در ایمنی، سلامت و پایداری عملکرد معدن ایفا می‌کند.