فن اصلی ضدانفجار سطحی معدن زغالسنگ مهمترین بخش سیستم تهویه در معادن زغالسنگ به شمار میآید و مسئول ایجاد جریان کلی هوا در تمامی تونلها، کارگاهها و راهگاههای زیرزمینی است. این فن در ایستگاههای سطحی، معمولاً در دهانه شفتهای ورودی یا بازگشت هوا نصب میشود و با توجه به ساختار ضدانفجار خود، در محیطی که گاز و گرد و غبار قابل اشتعال وجود دارد، تهویهای ایمن و پایدار فراهم میسازد. بدون عملکرد مطمئن این فن، کنترل غلظت گاز و گرد و غبار در معدن زغالسنگ امکانپذیر نیست.
فن اصلی ضدانفجار سطحی معدن زغالسنگ میتواند در حالت فشاردهنده یا مکنده کار کند. در حالت فشاردهنده، هوای تازه از سطح به زیرزمین رانده میشود و در حالت مکنده، هوای آلوده از مسیرهای بازگشت به سطح کشیده میشود. انتخاب این شیوهها بر اساس طراحی شبکه تهویه و شرایط خاص معدن انجام میشود و در برخی طرحها، ترکیب این دو روش برای دستیابی به الگوی جریان مناسب به کار میرود. پروانههای هوادینامیکی و موتورهای با توان بالا، دبی و فشار لازم را برای غلبه بر مقاومت شبکه و تأمین نیاز تهویه فراهم میکنند.
ساختار ضدانفجار این فن، شامل محفظهای است که در برابر فشار داخلی مقاوم بوده و در صورت بروز جرقه یا انفجار داخلی، شعله را در داخل خود محبوس میکند. اجزای الکتریکی، جعبه اتصالات و مسیرهای کابلکشی نیز به گونهای طراحی شدهاند که هرگونه انرژی خطرناک در محدوده ایمن باقی بماند. این طراحی مطابق با استانداردهای سختگیرانه مربوط به معادن زغالسنگ انجام میشود و از تبدیل فن به منبع خطر جلوگیری میکند.
بهرهبرداری و نگهداری فن اصلی ضدانفجار سطحی باید بر اساس برنامهای دقیق و مستند انجام شود. پایش مستمر فشار، دبی، دمای یاتاقانها و لرزش، به مهندسان تهویه امکان میدهد وضعیت واقعی سیستم را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، تنظیمات لازم را انجام دهند. سرویسهای دورهای شامل بازبینی محفظه، تمیزکاری، کنترل بالانس پروانه و بررسی وضعیت آببندی، برای حفظ راندمان و ایمنی ضروری است. با توجه به نقش حیاتی این فن در ایمنی معدن، سرمایهگذاری در طراحی، ساخت و نگهداری اصولی آن، تضمینکننده استمرار تولید و حفاظت از جان کارکنان است.