فن با دور متغیر (اینورتر)

فن با دور متغیر به سامانه‌ای گفته می‌شود که در آن سرعت دوران موتور فن با استفاده از مبدل فرکانس قابل تنظیم است. این روش به جای کارکرد ثابت در حداکثر سرعت، اجازه می‌دهد دبی و فشار هوا متناسب با نیاز واقعی شبکه تهویه تنظیم شود. در معادن و واحدهای صنعتی، بار تهویه در طول شبانه‌روز و بین مراحل مختلف تولید تغییر می‌کند؛ کاهش تعداد کارکنان، تغییر شرایط گاز، توقف برخی دستگاه‌ها یا تغییر وضعیت در تونل‌ها می‌تواند نیاز به دبی هوا را کم یا زیاد کند. با فن دور متغیر، سامانه تهویه می‌تواند به صورت پویا به این تغییرات پاسخ دهد.

اینورتر با تنظیم فرکانس تغذیه موتور، سرعت دوران را تغییر می‌دهد و به این ترتیب، نقطه کار فن روی منحنی عملکرد جابه‌جا می‌شود. از آنجا که توان مصرفی فن تقریباً با توان سوم سرعت تناسب دارد، کاهش اندک در سرعت می‌تواند کاهش قابل توجهی در مصرف انرژی ایجاد کند. به عنوان مثال، اگر سرعت تنها کمی کاهش یابد، دبی و فشار به اندازه کافی برای برآورده کردن نیاز تهویه حفظ می‌شود، اما توان مصرفی به شکل محسوسی کم می‌شود. این ویژگی، فن دور متغیر را به ابزاری مؤثر برای صرفه‌جویی انرژی در معادن و کارخانه‌ها تبدیل کرده است.

در سامانه‌های تهویه معدن، استفاده از فن دور متغیر امکان تنظیم تهویه بر اساس اندازه‌گیری‌های لحظه‌ای گاز، دما و حضور کارکنان را فراهم می‌کند. هنگامی که سطح گاز در تونل‌ها پایین است یا برخی مناطق در حال حاضر فعال نیستند، می‌توان سرعت فن را کاهش داد و در نتیجه، مصرف انرژی را کم کرد. در مقابل، در شرایط اضطراری یا هنگام افزایش بار کاری، سرعت فن به سرعت بالا رفته و دبی بیشتری تأمین می‌شود. این انعطاف‌پذیری، علاوه بر صرفه‌جویی اقتصادی، به بهبود ایمنی و کنترل بهتر شرایط محیطی کمک می‌کند.

استفاده از فن با دور متغیر نیازمند توجه به چند نکته در زمینه انتخاب موتور، اینورتر و حفاظت‌های الکتریکی است. موتور باید برای کارکرد در محدوده‌های مختلف سرعت مناسب باشد و سامانه باید در برابر اضافه جریان و نوسان ولتاژ حفاظت شود. نگهداری صحیح، شامل کنترل دمای موتور و تابلو، بررسی اتصالات و پایش وضعیت اینورتر، برای جلوگیری از توقف ناگهانی ضروری است. با طراحی و اجرای درست، فن دور متغیر می‌تواند نقش مهمی در بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش هزینه‌ها و افزایش پایداری سامانه تهویه در معادن و واحدهای صنعتی ایفا کند.