فن اگزوز

فن اگزوز یکی از اجزای اصلی سامانه تهویه در معادن و واحدهای صنعتی است که وظیفه آن خارج کردن هوای آلوده، دود، بخارات و گازهای مضر از محیط کار و هدایت آن به خارج از شبکه است. در معادن زیرزمینی، اگر هوای آلوده ناشی از عملیات حفاری، آتشباری، کارکرد تجهیزات دیزلی و فرآیندهای مختلف به موقع تخلیه نشود، غلظت گازها و گرد و غبار افزایش یافته و شرایط کار برای کارکنان خطرناک می‌شود. فن اگزوز با ایجاد جریان پایدار رو به بیرون، این هوای آلوده را از تونل‌ها و کارگاه‌ها دور کرده و شرایط ایمن‌تری فراهم می‌سازد.

فن اگزوز می‌تواند به صورت محوری یا سانتریفیوژ طراحی شود، اما در هر حالت، محل نصب و جهت جریان آن به گونه‌ای انتخاب می‌شود که هوای آلوده را از محیط کاری دور کرده و به سمت کانال‌های خروجی یا دودکش‌ها هدایت کند. در برخی معادن، فن‌های اگزوز در نزدیکی جبهه استخراج یا در مقاطع خاص تونل نصب می‌شوند تا دود ناشی از آتشباری یا کارکرد تجهیزات را سریع‌تر تخلیه کنند. در سالن‌های تولید و کارگاه‌های فرآوری مواد معدنی نیز این فن‌ها برای خارج کردن بخارات شیمیایی، گرد و غبار ریز و گازهای ناشی از فرآیندهای حرارتی به کار می‌روند.

عملکرد مطلوب فن اگزوز نیازمند طراحی هماهنگ با فن‌های تأمین هوا است تا تعادل فشار در شبکه حفظ شود و جریان هوا در جهت مطلوب برقرار بماند. اگر ظرفیت فن اگزوز بیش از حد بالا باشد، ممکن است فشار منفی بیش از اندازه ایجاد شود و مشکلاتی مانند نفوذ گرد و غبار از نقاط ناخواسته رخ دهد؛ و اگر ظرفیت آن پایین باشد، هوای آلوده به طور کامل تخلیه نمی‌شود. به همین دلیل، مهندسین تهویه هنگام طراحی شبکه، نسبت فن‌های دمنده و مکنده را با دقت تعیین می‌کنند.

نگهداری فن اگزوز شامل تمیزکاری دوره‌ای پره‌ها از رسوبات و گرد و غبار، کنترل لرزش، بررسی اتصالات، پایش وضعیت یاتاقان‌ها و اطمینان از سلامت موتور است. در محیط‌هایی که گازهای خورنده یا بخارات چسبنده وجود دارد، لازم است برنامه شست‌وشو و بازرسی منظم تدوین شود تا سطح داخلی فن و کانال‌ها دچار گرفتگی یا خوردگی شدید نشود. با استفاده صحیح و نگهداری اصولی، فن اگزوز می‌تواند نقش خود را در حفظ کیفیت هوا و ایمنی کارگاه‌های معدنی و صنعتی به خوبی ایفا کند.