فن اختصاصی صنایع شیمیایی به منظور پاسخگویی دقیق به نیازهای ویژه هر واحد تولیدی طراحی میشود و برخلاف فنهای عمومی، از ابتدا بر اساس ترکیب گازها، دما، فشار، میزان گرد و غبار و سطح خورندگی محیط انتخاب و مهندسی میگردد. در بسیاری از کارخانههای شیمیایی و واحدهای فرآوری مواد معدنی، شرایط کاری بهقدری خاص است که استفاده از فن معمولی نه از نظر ایمنی و نه از نظر عمر مفید قابل قبول نیست. به همین دلیل، طراحی فن اختصاصی به عنوان بخشی از مهندسی کل سامانه تهویه در نظر گرفته میشود.
در طراحی فن اختصاصی صنایع شیمیایی، ابتدا مشخصات فرآیند به دقت جمعآوری میشود؛ نوع ماده شیمیایی، حالت فیزیکی، دما، رطوبت، میزان ذرات و مسیر جریان هوا در شبکه کانالها و تجهیزات تصفیه بررسی میگردد. سپس بر اساس این دادهها، نوع فن، ظرفیت، فشار، جنس پروانه و پوسته، نوع آببندی و روش نصب تعیین میشود. در محیطهای خورنده، استفاده از آلیاژهای مقاوم، پوششهای داخلی ویژه و جزئیات سازهای ضدخوردگی، شرط اصلی برای حفظ پایداری سیستم است.
فن اختصاصی صنایع شیمیایی میتواند در نقشهای مختلفی به کار گرفته شود؛ از تهویه سالنهای تولید و انبارها گرفته تا تخلیه بخارات مخازن، تغذیه برجهای جذب، پشتیبانی غبارگیرها و انتقال گازهای فرآیندی. در پروژههایی که با معدن و فرآوری مواد معدنی مرتبط هستند، این فنها در واحدهای شستوشو، خطوط تولید مواد شیمیایی کمکی و سامانههای تصفیه گاز و آب نقش مهمی دارند. هماهنگی میان مشخصات فن و نیاز واقعی فرآیند، علاوه بر ایمنی، به بهینهسازی مصرف انرژی و کاهش هزینههای بهرهبرداری نیز کمک میکند.
نگهداری فن اختصاصی صنایع شیمیایی باید مانند خود طراحی آن، هدفمند و برنامهریزی شده باشد. با پایش دورهای لرزش، دما، صدا، وضعیت پوششهای داخلی و کنترل نشانههای خوردگی، میتوان از بروز خرابی ناگهانی جلوگیری کرد. ثبت مستمر دادههای عملکردی و مقایسه آن با شرایط طراحی، امکان تشخیص زودهنگام انحرافها را فراهم میکند. در نتیجه، فن اختصاصی نه تنها یک تجهیز تهویه است، بلکه به یک زیرسامانه حیاتی در مدیریت ایمنی، محیط زیست و پایداری تولید در صنایع شیمیایی و معدنی تبدیل میشود.