فن هوشمند

فن هوشمند نسل جدیدی از فن‌های تهویه است که با ترکیب فناوری‌های اندازه‌گیری، کنترل خودکار و ارتباطات، نقش فعالی در مدیریت هوای معدن بر عهده می‌گیرد. در معادن مدرن، نیاز به تنظیم پویا و لحظه‌ای تهویه وجود دارد، زیرا حجم هوای مورد نیاز در جبهه‌های استخراج، تونل‌های در حال حفاری و کارگاه‌های مختلف در طول زمان تغییر می‌کند. فن هوشمند با دریافت داده از حسگرهای فشار، دما، غلظت گاز و حضور کارکنان، می‌تواند سرعت و ظرفیت خود را به طور خودکار تنظیم کند و تهویه را با شرایط واقعی هماهنگ سازد.

در ساختار فن هوشمند، علاوه بر اجزای مکانیکی، سامانه‌های الکترونیکی و کنترلی نقش مهمی دارند. این فن‌ها معمولاً به درایو تنظیم دور، واحد کنترل، حسگرهای اندازه‌گیری و سامانه‌های ارتباطی متصل هستند و می‌توانند به صورت محلی یا از راه دور از طریق مرکز کنترل معدن مدیریت شوند. با کاهش سرعت فن در زمان کاهش نیاز به هوا و افزایش آن در زمان اوج مصرف، مصرف انرژی بهینه می‌شود و از کارکرد غیرضروری تجهیزات جلوگیری می‌گردد. این ویژگی به ویژه در معادنی که چندین فن اصلی و کمکی به صورت هم‌زمان فعال هستند، صرفه‌جویی قابل توجهی ایجاد می‌کند.

فن هوشمند همچنین امکان پایش وضعیت خود را فراهم می‌کند. اندازه‌گیری لرزش، دمای یاتاقان‌ها، جریان الکتریکی و سایر پارامترها، اطلاعات ارزشمندی در اختیار واحد نگهداری قرار می‌دهد تا قبل از بروز خرابی‌های جدی، اقدامات پیشگیرانه انجام شود. این رویکرد نگهداری پیش‌بینانه، زمان توقف ناخواسته را کاهش داده و عمر مفید تجهیزات را افزایش می‌دهد. در معادن زیرزمینی که دسترسی به تجهیزات دشوار است، این قابلیت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

پیاده‌سازی فن هوشمند در سامانه تهویه معدن، نیازمند یکپارچه‌سازی با سامانه مدیریت تهویه و شبکه اندازه‌گیری است. پس از نصب، استراتژی‌های کنترلی مانند تهویه بر اساس حضور کارکنان، تهویه بر اساس غلظت گاز یا تهویه بر اساس برنامه کاری قابل اجرا است. با به‌کارگیری فن هوشمند، معدن می‌تواند علاوه بر ارتقای ایمنی و کیفیت هوای کاری، به کاهش مصرف انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود شاخص‌های بهره‌وری دست یابد و گامی مهم به سوی معدن‌کاری هوشمند و پایدار بردارد.