فن موضعی

فن موضعی در معدن به فن‌هایی گفته می‌شود که برای تهویه ناحیه‌ای مشخص و نزدیک به محل عملیات به‌کار می‌روند؛ مانند جبهه‌کار حفاری، تونل‌های پیشروی، تقاطع‌های موقت یا کارگاه‌هایی که از جریان اصلی تهویه فاصله دارند. تفاوت اصلی فن موضعی با فن‌های اصلی در این است که هدف آن توزیع هوا در کل شبکه نیست، بلکه رساندن جریان هوای کافی به یک نقطه مشخص و کنترل سریع آلودگی‌ها در همان ناحیه است.

در عملیات روزمره معدن، منابع تولید آلودگی در محل بسیار متنوع‌اند: گردوغبار ناشی از حفاری و بارگیری، دود ماشین‌آلات، گرما و رطوبت، و گازهای حاصل از آتشباری. فن موضعی با ایجاد جریان جهت‌دار، این آلاینده‌ها را رقیق کرده و از تجمع آن‌ها جلوگیری می‌کند. معمولاً هوای تازه توسط داکت به انتهای مسیر هدایت می‌شود تا دقیقاً به محل نیاز برسد و از اتلاف دبی در طول راهرو جلوگیری گردد.

انتخاب فن موضعی باید بر اساس نیاز واقعی جبهه‌کار انجام شود. ظرفیت دبی مورد نیاز، طول مسیر، قطر و جنس داکت، وضعیت پیچ‌وخم‌ها و احتمال نشتی‌ها همگی روی افت فشار اثر می‌گذارند. اگر فن کوچک انتخاب شود، جریان هوا به انتهای داکت نمی‌رسد و تهویه ناکافی خواهد بود. اگر بیش از حد بزرگ انتخاب شود، ممکن است آشفتگی جریان، افزایش نشت یا مشکلات بهره‌برداری ایجاد گردد. بنابراین یک انتخاب متعادل و مبتنی بر شرایط واقعی معدن ضروری است.

از نظر نصب و ایمنی، جایگاه فن باید طوری باشد که هم دسترسی برای سرویس داشته باشد و هم در معرض برخورد تجهیزات حمل‌ونقل قرار نگیرد. اتصالات داکت باید محکم و آب‌بندی‌شده باشند و مسیر عبور داکت نباید باعث انسداد یا کاهش سطح مقطع گردد. نگهداری منظم، تمیزکاری، بررسی لرزش و کنترل وضعیت یاتاقان‌ها و پروانه، به افزایش عمر و کاهش توقف کمک می‌کند.

فن موضعی وقتی بهترین عملکرد را دارد که همراه با پایش ساده وضعیت هوا به‌کار گرفته شود؛ مانند بررسی بوی دود، دید در محل، و اطمینان از رسیدن جریان به انتهای داکت. در مجموع، فن موضعی یک ابزار عملیاتی برای کنترل سریع کیفیت هوا در محل کار است و با کلیدواژه‌هایی مانند تهویه جبهه‌کار، کنترل گردوغبار و هدایت هوای تازه، کاملاً هم‌راستا است.