فن ضدانفجار گرد و غبار برای کار در محیطهایی طراحی شده است که در آن غلظت گرد و غبار قابل اشتعال میتواند به سطح خطرناک برسد. در معادن زغالسنگ، کارگاههای خردایش خشک و نقاطی که غبار قابل اشتعال در فضای بسته تجمع مییابد، یک جرقه کوچک میتواند منجر به انفجار شدید شود. فن ضدانفجار گرد و غبار با ساختار ویژه، مواد مناسب و طراحی ایمن، احتمال بروز جرقه و انتقال شعله را کاهش میدهد و به عنوان جزء مهمی از سامانه تهویه ایمن شناخته میشود.
این نوع فن معمولاً دارای بدنه و پروانهای است که از مواد ضدجرقه ساخته شده یا به گونهای طراحی شده که برخورد فلز با فلز در آن به حداقل برسد. استفاده از پرههای با آلیاژ خاص، فاصلهگذاری ایمن بین قطعات دوار و ثابت، و طراحی محفظه به نحوی که از جمع شدن غبار در نقاط حساس جلوگیری شود، از اصول ساخت فن ضدانفجار گرد و غبار است. همچنین موتور و تجهیزات برقی متصل به فن باید دارای درجه حفاظت مناسب بوده و بر اساس استانداردهای ضدانفجار انتخاب شوند.
فن ضدانفجار گرد و غبار در سامانههای غبارگیر، تونلهای استخراج زغالسنگ، ایستگاههای بارگیری و سیلوهای ذخیره مواد قابل اشتعال به کار میرود. این فنها با مکش یا دمیدن هوای پاک، به کاهش غلظت گرد و غبار کمک میکنند و در عین حال با طراحی ایمن خود، از تبدیل شدن به منبع اشتعال جلوگیری مینمایند. ترکیب این فنها با سامانههای پایش غلظت غبار و گاز، سطح ایمنی معدن را به طور چشمگیری افزایش میدهد.
نگهداری فن ضدانفجار گرد و غبار باید با دقت و بر اساس دستورالعملهای ویژه انجام شود. استفاده از قطعات جایگزین نامناسب، ایجاد تغییر در ساختار فن یا بیتوجهی به نظافت و حذف رسوبات، میتواند ویژگیهای ضدانفجار را تضعیف کند. بازرسی منظم، تمیزکاری کنترلشده، کنترل توازن پروانه و بررسی کامل محفظه و اتصالات برقی، از الزامات این نوع فن است. با رعایت این موارد، فن ضدانفجار گرد و غبار میتواند سالها نقش حیاتی خود را در حفاظت از جان کارکنان و تجهیزات معدنی ایفا کند.