گازهای آتشباری

گازهای آتشباری به مجموعه آلودگی‌هایی گفته می‌شود که پس از عملیات انفجار در محیط زیرزمینی ایجاد می‌گردد و می‌تواند شامل دود، بخارات و گازهای زیان‌آور باشد. این آلودگی‌ها در فضای محدود تونل و جبهه‌کار اگر به‌سرعت رقیق و تخلیه نشوند، هم دید را کاهش می‌دهند و هم شرایط تنفسی را نامطلوب می‌کنند. به همین دلیل، تهویه پس از آتشباری یک مرحله عملیاتی و ایمنی بسیار مهم است و باید با برنامه استاندارد اجرا شود.

اساس کنترل گازهای آتشباری، هدایت جریان هوای تازه به محل و انتقال سریع هوای آلوده به مسیر برگشت است. در بسیاری از موارد، تهویه اصلی به تنهایی برای پاکسازی سریع جبهه‌کار کافی نیست، زیرا محل انفجار معمولاً در انتهای مسیرهای پیشروی قرار دارد. استفاده از فن موضعی و داکت تهویه، امکان رساندن جریان مستقیم و هدفمند را فراهم می‌کند تا هوا به انتهای مسیر برسد و آلودگی‌ها در همان ناحیه محبوس نمانند. کیفیت نصب داکت و آب‌بندی اتصالات، تعیین می‌کند دبی واقعی چقدر به محل می‌رسد و سرعت پاکسازی هوا چگونه خواهد بود.

چیدمان شبکه و جلوگیری از گردش کوتاه هوا در این مرحله اهمیت زیادی دارد. اگر هوای تازه قبل از رسیدن به جبهه‌کار به مسیرهای نزدیک‌تر منحرف شود، پاکسازی کند می‌شود و بخشی از آلودگی در نقاط کم‌جریان باقی می‌ماند. بنابراین کنترل درها، پرده‌ها و آب‌بندی‌ها، همراه با بازبینی مسیرهای جریان، کمک می‌کند هوا به مسیر درست هدایت شود. همچنین باید از نشت‌های ناخواسته در مسیرهای نزدیک به محل آتشباری جلوگیری شود تا هوای آلوده به مسیرهای تمیز منتقل نگردد.

پایش کیفیت هوا پس از آتشباری برای تصمیم‌گیری عملیاتی ضروری است. اندازه‌گیری در نزدیکی جبهه‌کار و در مسیر برگشت نشان می‌دهد پاکسازی تا چه حد پیش رفته و آیا شرایط به محدوده قابل قبول رسیده است یا خیر. ثبت داده‌ها در شیفت‌های مختلف کمک می‌کند زمان‌های پاکسازی واقعی مشخص شود و برنامه تهویه و بهره‌برداری بهینه‌تر گردد. همچنین پایش دبی و فشار در داکت و مسیرهای اصلی، علت کند شدن پاکسازی را روشن می‌کند؛ مانند افزایش افت فشار، نشتی یا انسداد موضعی.

در نهایت، مدیریت گازهای آتشباری یک کار کاملاً مهندسی و استاندارد است: تهویه هدفمند، کنترل مسیر جریان، نگهداری داکت و تجهیزات، و پایش منظم باید در کنار هم اجرا شوند. وقتی این اجزا هماهنگ باشد، پاکسازی هوا سریع‌تر انجام می‌شود، زمان بازگشت ایمن به کارگاه کاهش می‌یابد و بهره‌وری عملیات در عین حفظ ایمنی بهتر خواهد شد.