معدن هوشمند نسلی جدید از معادن زیرزمینی است که در آن سامانههای تهویه، فنهای معدنی و تجهیزات پایش به صورت یک شبکه یکپارچه و قابل کنترل عمل میکنند. در این رویکرد، تهویه دیگر تنها یک سیستم جداگانه برای حرکت هوا نیست، بلکه بخشی کلیدی از مدیریت هوشمند معدن به شمار میآید. تمامی اطلاعات مربوط به حجم هوا، فشار، دما، رطوبت، غلظت گاز و وضعیت فنها در مرکز کنترل جمعآوری میشود و تصمیمگیری درباره تنظیم جریان هوا بر اساس داده واقعی انجام میگیرد.
در معدن هوشمند، فنهای اصلی و موضعی معمولاً به درایوهای تنظیم سرعت و سامانههای کنترلی متصل هستند. هنگامی که حجم تولید در یک کارگاه افزایش مییابد یا تعداد کارکنان بیشتر میشود، سیستم هوشمند با استناد به دادههای پایش شده، سرعت فنها را بالا میبرد و مسیرهای هوا را به گونهای تنظیم میکند که هوای تازه به موقع به محل برسد. در مقابل، در بخشهایی که بهطور موقت غیرفعال هستند، سرعت فنها کاهش یافته و از مصرف بیهوده انرژی جلوگیری میشود. این هماهنگی میان نیاز واقعی و کارکرد تجهیزات، پایه معدن هوشمند در حوزه تهویه است.
یکی دیگر از ویژگیهای معدن هوشمند، توانایی پیشبینی وضعیت آینده بر اساس تحلیل روند دادهها است. با بررسی تغییرات در لرزش فنها، دمای یاتاقانها، افت فشار در کانالها و تغییرات کیفیت هوا، سامانه میتواند هشدارهای زودهنگام صادر کند. این هشدارها به مهندسان کمک میکند زمان مناسب برای بازرسی، تعمیر و تعویض تجهیزات را پیش از بروز خرابی واقعی برنامهریزی کنند. بدین ترتیب، توقفهای ناگهانی کاهش مییابد و شبکه تهویه با قابلیت اطمینان بالاتری کار میکند.
معدن هوشمند همچنین ارتباط نزدیک میان تهویه، تولید و ایمنی را تقویت میکند. اطلاعات لحظهای درباره وضعیت هوا در کارگاهها، به مسئولان ایمنی امکان میدهد ورود و خروج کارکنان را مدیریت کنند و در صورت وقوع شرایط خطرناک، مانند افزایش گاز یا کاهش سرعت هوا، به سرعت تصمیم به تخلیه منطقه بگیرند. از سوی دیگر، مدیران تولید میتوانند با مشاهده وضعیت تهویه، برنامه استخراج را به گونهای تنظیم کنند که هم ظرفیت تهویه رعایت شود و هم بهرهوری حفظ گردد. به این ترتیب، معدن هوشمند تصویری از آینده معدنکاری است که در آن فن، تهویه و داده در خدمت تصمیمگیری یکپارچه قرار میگیرند.