نگهداری فن

نگهداری فن بخش جدایی‌ناپذیر بهره‌برداری ایمن و پایدار از سامانه‌های تهویه در معادن و صنایع است. حتی فن‌هایی با طراحی مناسب و کیفیت ساخت بالا، اگر به درستی نگهداری نشوند، در مدت کوتاهی دچار کاهش راندمان، افزایش لرزش و صدا و در نهایت خرابی زودرس خواهند شد. این موضوع در معادن زیرزمینی که تهویه مداوم برای ایمنی ضروری است، اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا خرابی فن می‌تواند به توقف تولید و تخلیه اضطراری کارکنان منجر شود. هدف نگهداری فن، پیشگیری از خرابی و به حداقل رساندن توقف‌های ناخواسته است.

برنامه نگهداری فن معمولاً شامل چند فعالیت اصلی است: بازدید چشمی از بدنه، اتصال‌ها و حفاظ‌ها، تمیزکاری پروانه و پوسته، روانکاری یاتاقان‌ها، کنترل کشش تسمه‌ها یا کوپلینگ، اندازه‌گیری لرزش و دما، و بررسی وضعیت الکتروموتور و تابلو برق. در فن‌های معدنی که در معرض غبار و رطوبت هستند، تمیز نگه داشتن پره‌ها نقش مهمی در حفظ تعادل و راندمان دارد. تجمع گرد و غبار روی پره‌ها باعث افزایش جرم نامتقارن و در نتیجه افزایش لرزش و بار مکانیکی می‌شود. همچنین، در محیط‌های خورنده، باید وضعیت پوشش‌های حفاظتی و قطعات حساس به صورت دوره‌ای بررسی و در صورت نیاز ترمیم شود.

نگهداری فن تنها به اقدامات فنی محدود نیست، بلکه شامل ثبت و تحلیل داده‌ها نیز می‌شود. ثبت مقدار لرزش، دما، جریان مصرفی و تعداد دفعات توقف، امکان تشخیص روند تغییرات و پیش‌بینی خرابی را فراهم می‌کند. اگر افزایش تدریجی در لرزش یا دمای یاتاقان مشاهده شود، می‌توان قبل از بروز خرابی جدی، برای تنظیم یا تعویض قطعه برنامه‌ریزی کرد. این رویکرد که نگهداری پیشگیرانه نام دارد، هزینه‌های کلی را کاهش داده و از توقف‌های ناگهانی که ممکن است در زمان نامناسب رخ دهند، جلوگیری می‌کند.

در معادن و کارخانه‌ها، اجرای موفق برنامه نگهداری فن نیازمند همکاری نزدیک بین واحد بهره‌برداری، تعمیرات و مدیریت است. آموزش اپراتورها برای تشخیص علائم غیر عادی مانند افزایش صدا، بوی غیر معمول یا تغییر رفتار فن، بخش مهمی از این فرآیند است. همچنین باید زمان‌های مناسب برای سرویس فن‌ها به گونه‌ای انتخاب شود که کمترین اختلال در تولید ایجاد گردد. با توجه مداوم به نگهداری فن و به‌روزرسانی برنامه بر اساس تجربه و داده‌های جمع‌آوری‌شده، می‌توان از سامانه تهویه‌ای بهره‌مند شد که سال‌ها با راندمان بالا و سطح ایمنی مناسب در خدمت معدن و صنعت باشد.