پایش تهویه

پایش تهویه فرآیندی است که با اندازه‌گیری منظم شاخص‌های کلیدی، وضعیت واقعی شبکه تهویه معدن را آشکار می‌کند. در معدن زیرزمینی، تهویه یک سیستم پویاست؛ توسعه کارگاه‌ها، تغییر مسیرها، باز و بسته شدن اتصالات و تغییرات بهره‌برداری می‌تواند توزیع هوا را تغییر دهد. پایش منظم کمک می‌کند این تغییرات قبل از تبدیل شدن به ریسک ایمنی یا افت تولید شناسایی شوند و اقدامات اصلاحی به‌موقع انجام گیرد.

مهم‌ترین کمیت‌هایی که در پایش تهویه دنبال می‌شوند شامل دبی هوا، فشار در نقاط کلیدی و شاخص‌های کیفیت هوا است. اندازه‌گیری دبی نشان می‌دهد آیا هوای کافی به کارگاه‌ها می‌رسد یا بخشی از هوا به دلیل نشت یا گردش کوتاه تلف می‌شود. اندازه‌گیری فشار نیز وضعیت مقاومت شبکه را مشخص می‌کند و می‌تواند افزایش تنگناها، انسداد موضعی یا تغییرات ناشی از توسعه معدن را نمایان کند. پایش کیفیت هوا، از جمله وضعیت گردوغبار و آلاینده‌ها، نشان می‌دهد تهویه در عمل تا چه حد توانسته محیط کاری را در محدوده قابل قبول نگه دارد.

پایش باید هدفمند و بر پایه نقاط حساس شبکه انجام شود؛ مانند مسیرهای ورودی و برگشت، تقاطع‌های مهم، رمپ‌ها، نواحی پرتردد و جبهه‌کارهای پیشروی. انتخاب محل‌های پایش به تحلیل شبکه و تجربه عملیاتی وابسته است. ثبت روندها در طول زمان اهمیت زیادی دارد، زیرا بسیاری از مشکلات به‌صورت تدریجی شکل می‌گیرند و با یک اندازه‌گیری مقطعی قابل تشخیص نیستند. وقتی داده‌ها ثبت شوند، می‌توان اثر نگهداری مسیرها، اصلاحات شبکه و تغییرات عملکرد فن را با شواهد مقایسه کرد.

پایش تهویه همچنین ابزار کلیدی برای ارزیابی عملکرد فن‌های معدنی است. اگر دبی و فشار اندازه‌گیری‌شده با انتظار طراحی هم‌خوانی نداشته باشد، می‌توان علت را در شبکه یا در تجهیزات جست‌وجو کرد: افزایش نشت، ایجاد تنگنا، تغییر مسیر جریان، یا افت کارایی فن به دلیل مسائل مکانیکی. این نگاه داده‌محور باعث می‌شود نگهداری پیشگیرانه دقیق‌تر شود و از توقف‌های ناخواسته جلوگیری گردد.

برای اینکه پایش عملیاتی باشد، باید خروجی آن به تصمیم تبدیل شود. یعنی نتایج اندازه‌گیری فقط ثبت نشوند، بلکه برای اصلاح آب‌بندی‌ها، تنظیم کنترل‌کننده‌ها، رفع تنگناها و بازتنظیم بهره‌برداری فن‌ها استفاده شوند. در معادن با نیاز متغیر، پایش می‌تواند پایه تنظیمات کنترلی مانند تغییر دور فن یا تغییر مسیرهای جریان باشد، اما همواره باید با حفظ دبی کافی در نواحی حساس همراه شود.

در نهایت، پایش تهویه ستون فقرات مدیریت ایمنی و بهره‌برداری تهویه است. وقتی اندازه‌گیری دبی، فشار و کیفیت هوا به‌صورت منظم، ثبت‌شده و قابل تحلیل انجام شود، شبکه تهویه پایدارتر می‌ماند، اصلاحات هدفمند می‌شود و تصمیم‌گیری درباره فن‌های معدنی و توسعه شبکه با ریسک کمتر و دقت بیشتر انجام می‌گیرد.