تهویه موضعی

تهویه موضعی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که برای رساندن هوای تازه و خارج کردن هوای آلوده در یک ناحیه محدود از معدن انجام می‌گیرد؛ به‌ویژه در جبهه‌کار، تونل‌های پیشروی و محل‌هایی که از جریان اصلی تهویه فاصله دارند. در این روش، هدف کنترل کیفیت هوا دقیقاً در همان نقطه عملیات است تا کارگران و تجهیزات در محیطی با اکسیژن کافی و آلودگی کنترل‌شده فعالیت کنند.

هسته اصلی تهویه موضعی معمولاً شامل یک فن موضعی و یک داکت تهویه است. فن، اختلاف فشار لازم را ایجاد می‌کند و داکت، هوا را به صورت جهت‌دار به انتهای مسیر می‌رساند. بسته به شرایط معدن، تهویه موضعی می‌تواند به شکل دمشی، مکشی یا ترکیبی اجرا شود. انتخاب روش مناسب به نوع آلودگی، چیدمان مسیرها و نیاز عملیاتی بستگی دارد و باید به گونه‌ای باشد که گردش کوتاه هوا و بازگشت آلودگی به ناحیه کار رخ ندهد.

کاربردهای تهویه موضعی بسیار گسترده است: کنترل گردوغبار ناشی از حفاری و بارگیری، کاهش دود ناشی از ماشین‌آلات، دفع گرما و رطوبت، و رقیق‌سازی گازهای حاصل از آتشباری. اگر تهویه موضعی به‌درستی اجرا نشود، آلودگی‌ها در جبهه‌کار باقی می‌مانند، دید کاهش می‌یابد، خطرات تنفسی و حرارتی افزایش پیدا می‌کند و توقف‌های عملیاتی بیشتر می‌شود. بنابراین تهویه موضعی یک جزء مستقیم از مدیریت ایمنی و بهره‌وری محسوب می‌گردد.

برای طراحی و بهره‌برداری درست، باید افت فشار مسیر داکت، طول و قطر آن، تعداد زانویی‌ها، کیفیت آب‌بندی و احتمال نشتی‌ها بررسی شود. همچنین باید اطمینان حاصل کرد که دبی واقعی در انتهای داکت به حد مورد نیاز می‌رسد. در عمل، بسیاری از مشکلات تهویه موضعی به دلیل نشتی اتصالات، له‌شدگی داکت، یا جانمایی نامناسب فن رخ می‌دهد؛ مواردی که با بازرسی منظم و استانداردسازی نصب قابل پیشگیری هستند.

پایش تهویه موضعی بهتر است به صورت روزانه و عملیاتی انجام شود. بررسی ساده جریان هوا در انتهای داکت، کنترل وضعیت داکت و شنیدن صدای غیرعادی فن، می‌تواند از افت ناگهانی عملکرد جلوگیری کند. همچنین نگهداری پیشگیرانه برای یاتاقان‌ها و پروانه، و تمیزکاری دوره‌ای برای جلوگیری از تجمع گردوغبار، اهمیت زیادی دارد.

در مجموع، تهویه موضعی یک راهکار استاندارد برای کنترل کیفیت هوا در نقاط حساس معدن است. وقتی این روش با انتخاب درست فن و داکت، نصب استاندارد و پایش منظم همراه شود، هم ایمنی بهبود می‌یابد و هم روند استخراج و توسعه معدن پایدارتر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌شود.