تشخیص لرزش یکی از مهمترین ابزارهای فنی برای شناسایی عیوب پنهان در فنها و سامانههای تهویه است. هر فن در هنگام کار مقداری لرزش طبیعی دارد، اما وقتی این لرزش از محدوده مجاز عبور کند، نشانهای از وجود مشکل مکانیکی یا آیرودینامیکی است. در معادن که فنهای اصلی و موضعی به طور مداوم کار میکنند، تشخیص بهموقع لرزش غیر عادی میتواند از توقف ناگهانی تهویه و خطرات جدی برای کارکنان جلوگیری کند.
برای تشخیص لرزش، حسگرهای ارتعاش بر روی بدنه فن، یاتاقانها و گاهی سازه پایه نصب میشوند. این حسگرها دامنه و فرکانس لرزش را ثبت کرده و دادهها به سامانه پایش منتقل میشود. الگوی لرزش میتواند اطلاعات زیادی در مورد نوع عیب ارائه دهد. لرزش با فرکانس مشخص ممکن است ناشی از عدم تعادل پروانه باشد، در حالی که لرزش با فرکانسهای بالاتر میتواند به خرابی یاتاقان یا لقی در اجزا اشاره کند. تحلیل این سیگنالها توسط متخصص یا نرمافزارهای ویژه، به تشخیص دقیق ریشه مشکل کمک میکند.
تشخیص لرزش تنها برای جلوگیری از خرابی نیست، بلکه بخشی از برنامه نگهداری پیشگیرانه و پیشبینانه نیز محسوب میشود. با مقایسه روند لرزش در طول زمان، میتوان سرعت پیشرفت عیب را برآورد کرد و زمان مناسب برای توقف برنامهریزیشده و انجام تعمیرات را تعیین نمود. این کار مانع از شرایطی میشود که فن ناگهان از کار بیفتد و شبکه تهویه معدن یا سالن صنعتی بدون آمادگی قبلی متوقف شود.
اجرای مؤثر تشخیص لرزش نیازمند انتخاب صحیح حسگرها، نصب اصولی آنها، تنظیم حدود هشدار و آموزش اپراتورها برای تفسیر نتایج است. ترکیب دادههای لرزش با اطلاعات دما، جریان و صدا، تصویر کاملتری از وضعیت فن ارائه میدهد. به این ترتیب، تشخیص لرزش به ابزاری قدرتمند برای افزایش ایمنی، کاهش هزینههای تعمیرات اضطراری و افزایش عمر مفید فنها در سامانههای تهویه معدن و صنعت تبدیل میشود.