Eksenel Akışlı Fan (Axial Flow Fan), fan miline paralel hava akışı oluşturan döner kanatlar kullanarak hava akışını sağlayan havalandırma ekipmanıdır. Maden ocaklarında, endüstriyel tesislerde, tünel havalandırmasında ve büyük atölyelerde yaygın olarak kullanılmaktadır, yüksek debi, düşük direnç ve kompakt yapısıyla bilinir. Aşağıda tanım, çalışma prensibi, başlıca özellikler, tipik uygulamalar ve seçim noktaları gibi konular detaylı olarak açıklanacaktır.
I. Tanım Genel Bakış
Eksenel akışlı fan, gazın mil yönünde içeri girdiği, rotor tarafından hızlandırılarak mil yönünde çıktığı fan tipidir. Radyal akış sağlayan santrifüj fanlardan farklı olarak eksenel fanların giriş-çıkış yönü temelde aynıdır ve hava akışını sağlamak için rotor kanatlarının itişine dayanır.
II. Çalışma Prensibi
Rotorun Dönmesi
Motor, rotorun dönmesini sağlar, kanatçıkların rüzgar tarafında basınç farkı oluşur.Hava Akışının Hızlanması ve İtme
Kanat köküne yakın hava akışı emilir, kanatlardan geçerken yüksek hızla döndüğü için kinetik enerji kazanır, mil ekseni boyunca itilir ve çıkışa ulaşır.Akışın Dengelenmesi ve Çıkış
Rotorun arkasında genellikle girdapları azaltan ve enerji kaybını önleyen yönlendirme plakaları bulunur, bu sayede akış daha düzgün bir şekilde dışarı atılır.
III. Başlıca Özellikler
Yüksek Debi, Düşük Basınç Başlığı
Tipik debi saatte yüz binlerce metrekübe ulaşabilir, ancak fanların toplam basınç aralığı genellikle 500–1,200 Pa arasında değişir.Kompakt Yapı, Hafif Ağırlık
Rotor ve motor aynı eksende monte edilmiştir, salyangoz gövdesine gerek yoktur, montaj alanı ihtiyacı küçüktür.Yüksek Başlangıç Direnci
Boru direnci ve statik basınç değişimlerinden etkilenmez, doğrudan kuyu ağzı veya boru sonuna monte edilebilir.Yüksek Verimlilik
Yüksek debi ve düşük direnç koşullarında verimlilik genellikle %75–85'e ulaşılabilir.
IV. Tipik Uygulama Alanları
Maden Havalandırma
Tünellerin ana havalandırması ve yerel havalandırma: Zararlı gazların dağılmasını sağlamak için yüksek hava debisi sağlar.
Tünel ve Metro Havalandırma
Acil durum duman tahliyesi ve günlük havalandırma: Hava değişimini ve personel güvenliğini sağlar.
Endüstriyel Tesisler ve Atölyeler
Büyük atölyelerde hava değişimi, soğutma ve toz azaltma işlemleri.
Enerji ve Kimya Sektörü
Fırın duman tahliyesi, soğutma sistemleri hava beslemesi.
V. Seçim ve Konfigürasyon Noktaları
Debi ve Basınç Belirleme
Boru uzunluğu, çapı, dirsek sayısı gibi faktörlere göre sistem direnç eğrisi hesaplanarak fan performans eğrisi ile eşleştirilir.
Montaj Alanının Dikkate Alınması
Giriş-çıkış borularının düz uzunluğu doğrulanmalı, aşırı kısa olması durumunda hava akışı bozulabilir.
Motor ve Rotor Malzemesi
Yüksek sıcaklık ve korozif ortamlarda dayanıklı malzeme; nemli ve tozlu ortamlarda yüksek koruma sınıfına sahip motor seçilmeli.
Gürültü ve Titreşim Kontrolü
Gürültüye duyarlı alanlarda, ses yalıtıcı, titreşim destekli taban veya yönlendirme aparatları eklenebilir.
Tespit ve İzleme
Çevrimiçi izleme için debimetre, titreşim ve sıcaklık sensörleri önerilir, böylece çalıştırma verileri sürekli izlenebilir.
VI. Bakım ve Onarım
Kanat ve Rulmanların Düzenli Kontrolü: Rotor kanatlarında biriken toz ve atıklar temizlenmeli, rulmanlar yağlanmalı veya değiştirilmeli.
Elektrik Güvenliğini Sağlama: Motor kabloları, yalıtım durumu ve topraklama hattı kontrol edilmeli.
Çalışma Durumunu İzleme: Titreşim ve sıcaklık izleme ile anormallikler önceden tespit edilmeli, erken arıza belirlenmeli.
Yönlendirme Bileşenlerini Temizleme: Yönlendirme plakalarının açık tutulması, hava akış kaybını azaltır.
Eksenel akışlı fanlar, yüksek debi, düşük basınç başlığı ve kompakt yapısı ile maden havalandırması, tünel havalandırması ve büyük endüstriyel tesislerde ilk tercih edilen ekipman haline gelmiştir. Seçim sırasında, sistem direnci, montaj koşulları ve kullanım ortamı göz önünde bulundurularak, debi, toplam basınç, motor koruması ve gürültü kontrolü gibi faktörler dikkatle değerlendirilmelidir. Günlük izleme ve bakım uygulamaları da önemlidir, böylece havalandırma sisteminin etkili ve güvenilir çalışması sağlanır.
