fan çalışma prensibi

Fan çalışma prensibi, maden havalandırma sistemlerini anlamanın temelini oluşturur. Bir vantilatör, dönen çark yardımıyla havaya enerji aktarır ve bu enerji, debi ve basınç artışı olarak ortaya çıkar. Havanın düşük basınç bölgesinden yüksek basınç bölgesine doğru hareket ettirilmesi sayesinde, galeriler, kuyular ve hava yolları boyunca kontrollü bir hava akımı oluşturulur. Böylece maden içindeki zararlı gazlar seyreltilir, toz taşınır ve taze hava çalışma bölgelerine ulaştırılır.

Eksenel fanlarda hava, çark miline paralel yönde hareket eder. Kanatlar, hava akımına belirli bir açıyla yerleştirilerek hem hız kazandırır hem de basınç oluşturur. Bu tip fanlar, yüksek debi ve orta basınç aralığında verimli çalıştıkları için maden ana havalandırmasında ve büyük çaptaki hava yollarında sıkça tercih edilir. Karşı-dönüşlü eksenel fanlarda ise iki çark birbirine zıt yönde döner; bu sayede ek kılavuz kanatlara gerek kalmadan daha yüksek basınç ve verim elde edilir.

Radyal fanlarda hava, çarkın merkezinden emilir ve dönme etkisiyle radyal yönde dışarı doğru savrulur. Bu süreçte hava hız kazanır, gövdede yavaşlayarak basınca dönüşür ve çıkış ağzından yüksek statik basınçlı bir akış elde edilir. Radyal fanlar, yüksek basınç ve yüksek dirençli boru şebekeleri için uygundur. Bu nedenle toz toplama sistemlerinde, baca gazı taşımada ve özel proses havalandırmalarında sıkça kullanılır.

Fan çalışma prensibi incelenirken, debi, basınç, güç ve verim arasındaki ilişkiler de göz önünde bulundurulmalıdır. Fanın performans eğrileri, farklı devirlerde hangi debi ve basınç değerlerinin elde edilebileceğini gösterir. Maden havalandırma sisteminde, fan çalışma noktası ile boru şebekesinin ihtiyaç duyduğu debi ve basıncın kesiştiği nokta, gerçek işletme koşulunu belirler. Bu noktanın fan veriminin yüksek olduğu bölgede yer alması, enerji tasarrufu ve kararlı çalışma açısından önemlidir.

Sonuç olarak fan çalışma prensibi, maden havalandırma mühendisliğinin temel konularından biridir. Eksenel ve radyal fanların akış karakterlerini, basınç oluşumunu ve verim davranışını iyi anlamak; doğru fan seçimi, uygun işletme noktası belirleme ve havalandırma sisteminin güvenli şekilde yönetilmesi için zorunludur.