fan seçimi

Fan seçimi, maden havalandırma sistemi tasarımının en kritik adımlarından biridir. Yanlış seçilen bir ana vantilatör veya lokal vantilatör, yetersiz hava debisi, aşırı basınç kaybı, yüksek enerji tüketimi ve güvenlik riskleri gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle fan seçimi, yalnızca katalog değerlerine bakılarak değil, madenin gerçek çalışma koşulları ve havalandırma gereksinimleri dikkate alınarak yapılmalıdır.

Öncelikle, maden veya endüstriyel tesisin ihtiyaç duyduğu hava debisi ve gerekli toplam basınç belirlenir. Bu değerler, damar uzunluğu, galerilerdeki sürtünme kayıpları, dirsek ve bağlantı sayısı, havalandırma kapıları ve düzenleyici elemanların direnci gibi etkenlere göre hesaplanır. Aynı zamanda, metan ve toz konsantrasyonları, sıcaklık artışı, nem ve maden güvenliği yönetmelikleri göz önünde bulundurularak hedef hava değişim sayısı ve asgari hava hızları tespit edilir.

Fan seçimi yapılırken yalnızca performans eğrileri değil, fan tipinin uygulamaya uygunluğu da değerlendirilmelidir. Ana havalandırmada genellikle yüksek verimli eksenel veya karşı-dönüşlü eksenel fanlar tercih edilirken, toz toplama ve baca gazı taşımada radyal fanlar öne çıkar. Yeraltı lokal havalandırmasında ise basma tipi veya emme tipi lokal vantilatörler, esnek hava yolları ile birlikte kullanılır. Patlamaya dayanıklı yapı, kıvılcım çıkarmayan çark malzemesi ve uygun motor koruma sınıfı, maden ortamı için vazgeçilmez özelliklerdir.

Enerji verimliliği de fan seçiminin önemli bir parçasıdır. Çalışma noktası fan eğrisinin verimli bölgesine mümkün olduğunca yakın seçilmeli, gerekirse kılavuz kanatlar veya frekans kontrollü sürücüler kullanılarak farklı işletme koşullarına uyum sağlanmalıdır. Bu sayede hem elektrik tüketimi azaltılır hem de havalandırma sisteminin ömrü uzatılır. Ayrıca, yedek fan ve paralel veya seri çalışma seçenekleri değerlendirilerek bakım ve arıza durumlarında havalandırmanın kesintiye uğramaması sağlanır.

Sonuç olarak fan seçimi, maden havalandırma sistemi güvenliği ve işletme ekonomisi üzerinde doğrudan etkili olan mühendislik bir süreçtir. Doğru hesap, uygun fan tipi, güvenlik gereklilikleri ve enerji verimliliği birlikte ele alındığında, hem işçi sağlığı hem de üretim sürekliliği açısından güvenilir ve sürdürülebilir bir havalandırma altyapısı oluşturulabilir.