Maden tipi eksenel ana vantilatör, yeraltı madenlerinde tüm havalandırma sisteminin performansını belirleyen temel ekipmandır. Bu ana vantilatör, taze havayı yerüstünden ocağa çeker veya kirli havayı ana hava yolları üzerinden dışarı atar. Böylece üretim ayakları, hazırlık galerileri ve yardımcı çalışma alanları için gerekli hava sirkülasyonu sağlanır. Eksenel yapısı sayesinde yüksek debileri nispeten kompakt bir gövde ile sunar ve büyük maden işletmelerinde yaygın olarak tercih edilir.
Eksenel ana vantilatörün seçimi yapılırken madenin havalandırma ağı ayrıntılı olarak hesaplanır. Galeri uzunlukları, kesit alanları, tahkimat tipi, havalandırma kapıları, bacalar ve diğer direnç unsurları dikkate alınır. Bu verilerle madenin havalandırma eğrisi oluşturulur ve vantilatörün debi basınç eğrisi ile kesişim noktası seçilir. Böylece maden tipi eksenel ana vantilatör, en verimli çalışma noktasında görev yapar ve gereksiz enerji kayıpları önlenir.
Ana vantilatör istasyonu genellikle ocak girişine veya ana hava bacasının bulunduğu bölgeye kuruludur. Burada fanın giriş ve çıkış tarafına difüzörler, yönlendirme kanalları, gürültü azaltıcı ekipmanlar ve kapak sistemleri eklenir. Bazı uygulamalarda iki ana vantilatörün bir arada kurulduğu, biri çalışırken diğerinin yedek olarak beklediği düzenler tercih edilir. Bu sayede fan arızası halinde bile madenin havalandırması tamamen kesilmeden sürdürülür.
Maden tipi eksenel ana vantilatörün işletme güvenliği için titreşim ve sıcaklık izleme sistemleri, motor koruma röleleri ve otomatik kumanda panoları kullanılır. Hava debisi, basınç ve enerji tüketimi düzenli olarak izlenerek, hem havalandırma gereksinimleri hem de enerji maliyetleri dengelenir. Gerekli görülen durumlarda, değişken hız kontrolü ile vantilatörün çalışma hızı madenin üretim programına göre ayarlanabilir.
Düzenli bakım kapsamında kanatların kontrolü, yatak yağlaması, gövde ve bağlantı elemanlarının gözden geçirilmesi büyük önem taşır. Bu sayede maden tipi eksenel ana vantilatör, uzun yıllar boyunca yeraltı maden işletmesinin güvenli ve verimli çalışmasını destekleyen güçlü bir havalandırma çözümü olarak görev yapar.