فن تهویه معدن

فن تهویه معدن عنصر اصلی در طراحی هر سیستم تهویه زیرزمینی است. این فن با ایجاد اختلاف فشار در دهانه‌های ورودی و خروجی، هوای تازه را از سطح به عمق معدن هدایت کرده و هم‌زمان هوای آلوده، گرم و حاوی گاز و غبار را از داخل تونل‌ها و کارگاه‌ها به بیرون منتقل می‌کند. عملکرد صحیح فن تهویه معدن مستقیم بر ایمنی، سلامت کارکنان و استمرار تولید در معدن اثر می‌گذارد.

سیستم تهویه معدن معمولاً از ترکیب فن‌های اصلی سطحی و فن‌های موضعی زیرزمینی تشکیل می‌شود. فن‌های اصلی در دهانه چاه‌ها یا شیب‌راهه‌ها نصب شده و حجم عمده جریان هوا را تأمین می‌کنند، در حالی که فن‌های موضعی در نزدیکی جبهه‌های استخراج، راهروهای دورافتاده و محل‌های با تجمع گاز به‌کار می‌روند. هماهنگی بین این دو نوع فن، طراحی صحیح شبکه کانال‌ها و دروازه‌های تنظیم جریان، شرط اساسی برای دستیابی به تهویه پایدار و قابل کنترل است.

فن تهویه معدن باید با توجه به ویژگی‌های خاص هر معدن انتخاب شود. عواملی مانند عمق، طول و پیچیدگی تونل‌ها، نوع ماده معدنی، شدت تولید، میزان گاززایی و استانداردهای ایمنی لازم است در محاسبات حجم هوا، فشار مورد نیاز و نوع فن لحاظ گردد. در بسیاری از معادن، استفاده از فن‌های محوری دوار مخالف با راندمان بالا و قابلیت معکوس‌کاری برای مواقع اضطراری توصیه می‌شود تا در صورت بروز حادثه بتوان جهت جریان هوا را تغییر داد و شرایط ایمن‌تری برای تخلیه ایجاد کرد.

در کنار انتخاب مناسب فن، بهره‌برداری و نگهداری صحیح نیز اهمیت زیادی دارد. به‌کارگیری سامانه پایش آنلاین برای ثبت لرزش، دما، جریان و فشار، کمک می‌کند که تغییرات غیرعادی به‌موقع تشخیص داده شود و اقدامات نگهداری پیشگیرانه انجام گیرد. تمیزکاری دوره‌ای کانال‌ها، بررسی وضعیت پروانه‌ها و یاتاقان‌ها و تنظیم منظم دریچه‌های تعادل فشار، همگی باعث افزایش راندمان فن تهویه معدن و کاهش مصرف انرژی می‌شوند. به این ترتیب، فن تهویه معدن نه‌تنها ایمنی را تضمین می‌کند، بلکه به کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش پایداری تولید نیز کمک می‌نماید.