metal madenlerinde havalandırma

Metal madenlerinde havalandırma, demir, bakır, kurşun, çinko ve benzeri metal cevherlerinin yeraltından güvenli bir şekilde üretilebilmesi için vazgeçilmez bir unsurdur. Patlayıcı gaz riski bazı metal madenlerinde kömür madenlerine göre daha düşük olsa da, dizel ekipmanların egzoz gazları, patlayıcı madde kullanımı, kaya tozu ve yüksek sıcaklık gibi etkenler, havalandırma sisteminin titizlikle planlanmasını zorunlu kılar. Bu nedenle metal madenlerinde, hem ana havalandırma fanları hem de lokal vantilatörlerden oluşan dengeli bir yapı kurulur.

Metal madenlerinin derinliği arttıkça, kaya sıcaklığı ve hava yollarındaki sürtünme kayıpları yükselir. Ana havalandırma fanları, taze havayı yerüstünden ocak ağzına veya ana galerilere çekerek, çalışma alanlarına kadar ulaştıracak itme veya emme gücünü sağlar. Fan seçimi sırasında, galeri uzunlukları, kesit alanları, tahkimat tipi, hava yollarının pürüzlülüğü ve planlanan üretim kapasitesi dikkate alınır. Böylece fanların çalışma noktası, madenin havalandırma eğrisiyle uyumlu hale getirilir.

Lokal havalandırma, metal madenlerinde özel bir önem taşır. Delme, patlatma ve yükleme faaliyetlerinin yürütüldüğü ayak ve kör galerilerde, egzoz gazları ve patlatma sonrası oluşan dumanların hızla tahliye edilmesi gerekir. Bu amaçla, lokal vantilatörler ve esnek hava kanalları kullanılır. Taze hava, çalışma cephesine yakın noktalara yönlendirilirken, kirli hava ayrı yollarla geri çekilir. Böylece hem gaz konsantrasyonları kontrol altında tutulur hem de görüş mesafesi ve termal konfor iyileştirilir.

Metal madenlerinde havalandırma planı hazırlanırken, acil durum senaryoları da dikkate alınır. Yangın, gaz sızıntısı veya ekipman arızası gibi durumlarda, hava akım yönlerinin değiştirilebilmesi, tehlikeli bölgelerin izole edilmesi ve kaçış yollarının temiz hava ile desteklenmesi hedeflenir. Ana fanlarda yedekleme düzenleri kullanılır; gerekli yerlerde by-pass galerileri ve havalandırma kapıları tasarlanır.

Düzenli ölçümlerle hava hızı, sıcaklık, nem ve zararlı gaz konsantrasyonları takip edilir. Havalandırma ekipmanlarının periyodik bakımı, kanallardaki kaçakların giderilmesi, kapı ve perde düzeneklerinin çalışırlığının kontrolü, metal madenlerinde havalandırma sisteminin sürekliliğini sağlar. Böylece metal madenleri, verimli üretim ve yüksek iş güvenliği standartlarını aynı anda karşılayabilir.