تهویه معدن

تهویه معدن یکی از مهم‌ترین ارکان ایمنی و بهره‌برداری پایدار در معادن زیرزمینی است. بدون سامانه تهویه مناسب، تجمع گازهای خطرناک، افزایش دما و رطوبت و غلظت بالای گرد و غبار می‌تواند محیط کار را برای کارکنان و تجهیزات به شدت ناایمن و غیرقابل استفاده کند. هدف تهویه معدن آن است که هوای تازه به تمام نقاط شبکه زیرزمینی برسد و هوای آلوده، گازها و گرد و غبار به شکل مؤثر از مسیرهای مشخص تخلیه شود.

سامانه تهویه معدن از ترکیب فن‌های اصلی، فن‌های کمکی و فن‌های موضعی، کانال‌ها، درب‌های هوا، دریچه‌های تنظیم و مسیرهای ورودی و خروجی تشکیل می‌شود. فن اصلی معمولاً در نزدیکی دهانه چاه یا تونل اصلی نصب می‌شود و وظیفه آن ایجاد جریان کلی هوا در شبکه است. فن‌های کمکی و موضعی نیز در نقاط دورتر و جبهه‌های استخراج قرار می‌گیرند تا شاخه‌هایی را که فاصله زیادی از ورودی دارند، پوشش دهند. طراحی درست چینش این فن‌ها، تعیین مسیرهای رفت و برگشت هوا و تعادل فشار بین بخش‌های مختلف، بخش اساسی مهندسی تهویه به شمار می‌آید.

در معادن زغال‌سنگ و معادن فلزی، تهویه معدن باید با شرایط ویژه هر معدن هماهنگ شود. عمق کارگاه‌ها، نوع ماده معدنی، احتمال وجود گازهای قابل اشتعال، میزان گرد و غبار، روش استخراج و تجهیزات مورد استفاده، همگی بر طراحی شبکه تهویه تأثیر می‌گذارند. در معادن دارای خطر انفجار گاز، استفاده از فن‌ها و تجهیزات ضدانفجار، پایش پیوسته غلظت گاز و امکان معکوس‌سازی جریان هوا در شرایط اضطراری، الزامی است. در مقابل، در معادن با دمای بالا، تهویه باید با تمرکز بر کاهش دما و رطوبت طراحی شود.

بهره‌برداری ایمن از سامانه تهویه معدن نیازمند نگهداری منظم، پایش مداوم و به‌روزرسانی دوره‌ای طرح تهویه است. اندازه‌گیری حجم هوا در نقاط کلیدی، کنترل وضعیت فن‌ها، شناسایی نشتی‌ها و مسدود شدن احتمالی کانال‌ها و ثبت داده‌های عملکردی، کمک می‌کند تا شبکه تهویه در وضعیت مطلوب باقی بماند. با ترکیب طراحی مهندسی اصولی، انتخاب فن‌های مناسب و اجرای برنامه نگهداری، تهویه معدن می‌تواند برای سال‌ها نقش خود را در تأمین محیط کاری ایمن و پایدار در زیرزمین به‌خوبی ایفا کند.